Kalendarium życia i działalności twórczej Jerzego Grotowskiego

1964

3 stycznia 1964

Miejsce: Opole

Rozmowa Grotowskiego, Flaszena i Wacława Iwaszkiewicza (głównego księgowego Teatru 13 Rzędów) z kierownikiem Wydziału Kultury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu Stanisławem Kaźmierczakiem na temat niskiej dotacji na rok 1964, nie pozwalającej na normalną działalność teatru. Według kierownictwa Teatru, bez brakującej do minimalnej dotacji sumy 287 tysięcy 200 zł zespół będzie mógł pracować jedynie w minimalnym okresie, a po wygaśnięciu umów z aktorami, musiałby zostać od nowego sezonu rozwiązany. Kierownik Kaźmierczak zapewnia, że obniżenie dotacji nie oznacza zamiaru likwidacji Teatru, a pieniądze na jego potrzeby zostaną wygospodarowane w ciągu roku budżetowego.

30 stycznia 1964

Miejsce: Warszawa

Dyrektor Zespołu do Spraw Teatru Ministerstwa Kultury i Sztuki Jerzy Sokołowski wysyła do Grotowskiego pismo z poleceniem przygotowania dokumentacji pięcioletniej działalności Teatru przed planowaną wizytą delegacji Zespołu, która miała ocenić jego pracę i zadecydować o ewentualnym dofinansowaniu jego działalności ze środków Ministerstwa.

17 marca 1964

Miejsce: Opole

Premiera Studium o Hamlecie „na tekstach” Williama Szekspira i Stanisława Wyspiańskiego. Scenariusz i reżyseria: Zespół pod kierunkiem Jerzego Grotowskiego.

30 marca 1964

Miejsce: Opole

Kierownictwo Teatru wysyła do Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz władz miejskich i wojewódzkich w Opolu materiały przygotowane w związku z wizytacją Zespołu do Spraw Teatru MKiS.

7–8 kwietnia 1964

Miejsce: Opole

Wizytacja komisji powołanej przez Zespół do Spraw Teatru MKiS, której opinia miała zadecydować o dalszych losach placówki. Pierwszego dnia zaprezentowano członkom komisji pokaz ćwiczeń aktorskich i spektakl Tragicznych dziejów doktora Fausta, drugiego – Studium o Hamlecie. W obradach brali udział: dyrektor Jerzy Jasieński – przewodniczący, naczelnik Jerzy Sokołowski, prof. Zenobiusz Strzelecki, Jan Paweł Gawlik, Konstanty Puzyna, Józef Szczublewski, Stanisław Kaźmierczak z Wydziału Kultury PWRN w Opolu, przedstawiciel Wydziału Propagandy KW PZPR, Edward Pochroń z Domu Związków Twórczych w Opolu, Jerzy Grotowski i Ludwik Flaszen jako kierownicy Teatru 13 Rzędów oraz zaproszeni przez Teatr w charakterze obserwatorów–konsultantów: Bohdan Korzeniewski, Zbigniew Raszewski, Andrzej Wirth, Tadeusz Byrski i Jerzy Timoszewicz. W podsumowującym wizytę dokumencie komisja wysoko oceniła osiągnięcia Teatru (zwłaszcza w zakresie pracy z aktorami), uznała jego istnienie za pożądane i cenne dla Opola, przeciwstawiając się planom jego przeniesienia do innego miasta, a także zwróciła się do ministra kultury i sztuki o dofinansowanie działalności Teatru kwotą 350 tysięcy złotych.

11 kwietnia 1964

Miejsce: Opole

Przed wyjazdem do Francji Grotowski wystosowuje do Ryszarda Cieślaka i do władz zwierzchnich pisma, w których przekazuje aktorowi kierowanie pracami Teatru podczas jego nieobecności, czyniąc go w pełni odpowiedzialnym za działalność artystyczną i gospodarkę finansową.

18–26 kwietnia 1964

Miejsce: Nancy

Grotowski jako członek międzynarodowego jury bierze udział w Pierwszym Światowym Festiwalu Teatrów Studenckich, którego pierwszym dyrektorem zostaje Jack Lang, późniejszy minister kultury Francji. W ramach towarzyszącego Festiwalowi seminarium Formowanie aktora teatralnego odbywa się wykład Grotowskiego na temat jego doświadczeń w pracy z aktorami, ilustrowany pokazem ćwiczeń wykonywanych przez Renę Mirecką i Ryszarda Cieślaka.

28 kwietnia 1964

Miejsce: Opole

Kierownik Wydział Kultury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu Stanisław Kaźmierczak wysyła do ministra kultury i sztuki Tadeusza Galińskiego pismo informujące, że ze środków budżetu wojewódzkiego nie uda się wygospodarować dotacji dla Teatru 13 Rzędów i że bez przyznania dotacji ministerialnej trzeba będzie zlikwidować Teatr z dniem 31 sierpnia 1964.

30 kwietnia 1964

Miejsce: Opole

Oficjalna premiera Estrady Poetyckiej: Pieśni według scenariusza i w realizacji Andrzeja Bielskiego (premiera nieoficjalna odbyła się 28 kwietnia).

1 maja 1964

Miejsce: Wrocław

Miesięcznik „Odra” zamieszcza artykuł Józefa Kelery Hamlet i inni, w którym znajduje się apel do władz wrocławskich o otoczenie Teatru 13 Rzędów opieką i sprowadzenia go do Wrocławia. Jak wiele lat później przyznał Autor (zob. Józef Kelera: Grotowski wielokrotnie, Wrocław 1999, s. 13), apel ten był uzgodniony z przychylnymi Grotowskiemu kręgami środowiska kulturalnego Wrocławia.

Pierwsza dekada maja 1964

Miejsce: Paryż

Konferencja prasowa Grotowskiego w ramach imprez towarzyszących festiwalowi Teatr Narodów 1964.

9 maja 1964

Miejsce: Warszawa

W wystosowanym tego dnia piśmie wicedyrektor do Spraw Teatru MKiS Henryk Bieniewski informuje Wydział Kultury Prezydium WRN w Opolu, że minister Tadeusz Galiński wyraził zgodę na dofinansowanie działalności Teatru kwotą 80 tysięcy złotych (zamiast 350 tysięcy, o które wnioskowano).

21 maja 1964

Miejsce: Opole

W piśmie do Wydziału Kultury Prezydium WRN Grotowski informuje o bieżącej działalności zespołu, w tym o przystąpieniu do prób z Księcia Niezłomnego. Tego samego dnia Zarząd Domu Związków Twórczych w Opolu podpisuje z nim umowę na prowadzenie Teatru Laboratorium 13 Rzędów w sezonie 1964/65.

1 czerwca 1964

Miejsce: Opole

Po nocnej naradzie z zespołem Grotowski decyduje się mimo braku środków, ale zgodnie z obowiązującymi przepisami (a nawet zmuszany przez nie), na podpisanie z aktorami umów na sezon 1964/65, o czym poinformował Wydział Kultury w piśmie z 10 czerwca, zwracając uwagę, że nieprzekazanie w tej sytuacji dotacji na dalszą działalność Teatru skutkować będzie złamaniem przepisów prawa.

10 czerwca 1964

Miejsce: Opole

Premiera wariantu III Akropolis – wznowionego zgodnie z sugestią komisji delegowanej przez Zespół do Spraw Teatru jako „pozycja eksportowa”.

13 czerwca 1964

Miejsce: Opole

Pismo Wydziału Kultury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu informujące o braku możliwości uzyskania dotacji na działalność teatru oraz uznające, że cała odpowiedzialność za stan prawny zaistniały po podpisaniu umów z zespołem spoczywa na dyrekcji Teatru–Laboratorium 13 Rzędów.

14 czerwca 1964

Miejsce: Opole

Spektakl Akropolis odwołany z powodu braku widzów.

19 czerwca 1964

Miejsce: Opole

Dziennik „Trybuna Opolska” informuje na pierwszej stronie, że pięciu aktorów Teatru Laboratorium: Rena Mirecka, Andrzej Bielski, Ryszard Cieślak, Antoni Jahołkowski i Zygmunt Molik, wstąpiło w szeregi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, stając się członkami Podstawowej Organizacji Partyjnej przy Domu Związków Twórczych w Opolu. Według późniejszej autointerpretacji miał to być zabieg zabezpieczający przed rozwiązaniem Teatru w myśl zasady, że zespół można rozwiązać, ale Podstawowej Organizacji Partyjnej już nie.

Lato 1964

Decydujące o dalszych losach Teatru rozmowy z ówczesnym przewodniczącym Rady Narodowej miasta Wrocławia Bolesławem Iwaszkiewiczem, dzięki inicjatywie i pomocy którego możliwe stało się ocalenie Teatru Laboratorium i jego przeniesienie do Wrocławia.

26 września 1964

Miejsce: Opole

Pierwsza odnotowana indywidualna próba Grotowskiego i Cieślaka do Księcia Niezłomnego.

23 października 1964

Miejsce: Wrocław

Wydział Finansowy Prezydium Rady Narodowej miasta Wrocławia wystosowuje do Wydziału Finansowego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu pismo w sprawie przekazania Teatru Laboratorium 13 Rzędów z budżetu PWRN w Opolu do budżetu Prezydium Rady Narodowej miasta Wrocławia.

23–25 października 1964

Miejsce: Wrocław

Trzy spektakle Akropolis w Sali Rycerskiej Ratusza w ramach Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych; towarzyszą im prasowe informacje o przeniesieniu Teatru do Wrocławia.

1 listopada 1964

Miejsce: Warszawa

Program III Polskiego Radia nadaje audycję Akropolis nasze, na którą składają się fragmenty Akropolis, poprzedzone rozmową Jerzego Falkowskiego z Jerzym Grotowskim.

Początek listopada 1964

Miejsce: Warszawa

„Pamiętnik Teatralny” (1964, zeszyt 3) zamieszcza w dziale „Portret teatru” artykuły: „Dziady”, „Kordian”, „Akropolis” w Teatrze 13 Rzędów Ludwika Flaszena i Teatr 13 Rzędów Zbigniewa Raszewskiego. Był to wypadek niemal bez precedensu w dziejach pisma poświęconego przede wszystkim historii teatru, a zarazem najpełniejsza wówczas polska prezentacja dokonań i idei Grotowskiego.

5 listopada 1964

Miejsce: Wrocław

Kierownik Wydziału Kultury Prezydium Rady Narodowej miasta Wrocławia, Jerzy Nowak, wysyła do Jerzego Grotowskiego pismo informujące, że według ustaleń władz Wrocławia i Opola przeniesienie Teatru nastąpi z dniem 1 stycznia 1965.

29 listopada 1964

Miejsce: Opole

W czterdziestą piątą rocznicę inauguracji działalność Reduty, Grotowski w imieniu Zespołu wysyła telegram do byłych redutowców, uczestników dorocznego spotkania redutowego w Warszawie, deklarując, że tradycję Reduty uważa za „własną”.

4–6 grudnia 1964

Miejsce: Opole

Wizyta zespołu Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim, pod dyrekcją i kierownictwem artystycznym Ireny Byrskiej. Aktorzy gorzowscy obserwują próby i biorą udział w ćwiczeniach.

8 grudnia 1964

Miejsce: Opole

Grotowski wystosowuje pismo do Wydziału Kultury Prezydium Rady Narodowej miasta Wrocławia, w którym reasumuje zasady, na jakich będzie prowadzona działalność Teatru–Laboratorium we Wrocławiu. Pismo zawiera m.in. deklarację wyremontowania na potrzeby Teatru gmachu poklasztornego przy ul. Bernardyńskiej 5, a także ustalenia dotyczące instytucjonalnego umocowania Teatru przy Towarzystwie Miłośników Wrocławia.