2014-12-04
2014-12-04
PERFORMER 9/2014 (proj. Barbara Kaczmarek)
Dariusz Kosiński

Strona aktora

Ubiegły sezon w Instytucie Grotowskiego upłynął w dużej mierze pod znakiem aktorstwa. Zaczęliśmy go od międzynarodowej konferencji „Praktyki teatralne Wsiewołoda Meyerholda”, merytorycznie i organizacyjnie przygotowanej przez Małgorzatę Jabłońską. Poświęcona ona była przede wszystkim biomechanice jako metodzie szeroko rozumianego treningu aktorskiego, stojącym za nią wyobrażeniom o sztuce aktora i jego zadaniach, a także konsekwencjach, jakie poszukiwania Meyerholda i jego współpracowników przyniosły dla rozumienia sztuki aktorskiej, właściwych jej sposobów i środków działania, a także jej celów i miejsca w sztuce teatru. Aktorstwu poświęcony był także ubiegłoroczny cykl wykładów i warsztatów w ramach kursu wiodącego Otwartego Uniwersytetu Poszukiwań, który odbywał się pod hasłem „Stulecie aktorów”. Zaproszeni specjaliści prezentowali w jego trakcie zarówno sylwetki wybitnych dwudziestowiecznych reformatorów aktorstwa (Konstanty Stanisławski, Juliusz Osterwa, Jacques Copeau), jak i cechy swoiste poszczególnych „kultur teatralnych” Europy: niemieckiej, włoskie, angielskiej, a w końcu także polskiej. Całość – podobnie jak w roku poprzednim – wieńczyła konferencja, w trakcie której uczestnicy grupy roboczej Uniwersytetu prezentowali swoje własne projekty odnoszące się do tematu aktorstwa, zwłaszcza (choć nie tylko) współczesnego. W niniejszym numerze „Performera” publikujemy niektóre spośród efektów tych wszystkich działań: wybrane wystąpienia z konferencji Meyerholdowskiej, przygotowane przez Piotra Olkusza nieznane w Polsce dotychczas teksty źródłowe dotyczące Copeau i referaty z konferencji podsumowującej kurs Otwartego Uniwersytetu. Chcemy w ten sposób zaakcentować znaczenie aktorstwa i refleksji nad nim we współczesnej praktyce i myśli teatralnej.

DZIAŁO SIĘ

Georges Banu

Ryszard Cieślak, Ikar teatru

Ryszard Cieślak to aktor, który ucieleśnia nie tylko postać, lecz także estetykę Grotowskiego. Obaj wspólnie stworzyli Księcia Niezłomnego według Calderóna – spektakl, w którym spełniło się jedno z najbardziej radykalnych marzeń teatru XX wieku. Ciało Cieślaka stało się ogniwem „prześwietlenia”, które Grotowski wyznaczył jako horyzont gry.

Środowisko teatralne odbiera Cieślaka jako aktora prometejskiego. Dar i ofiara: oto dwie strony tego ciała, które poświęcone już w Księciu Niezłomnym osiągnęło kres początkowych poszukiwań w Apocalypsis cum figuris, ostatnim spektaklu epoki teatralnej Grotowskiego. Cieślak brał później udział w akcjach parateatralnych, uczył i dokończył swą drogę w Mahabharacie. Znał tylko dwóch reżyserów: Grotowskiego i Brooka.

POLECONE EKSPRESEM

Ludwik Flaszen, Grotowski & Company. Źródła i wariacje
Aktorstwo polskie. Generacje
Aktor i cel
Uwolnij swój głos. Tworzenie obrazów w pracy nad głosem i mową
Praca aktora nad rolą. Materiały do książki
Praca aktora nad sobą
Aktorstwo. Sześć pierwszych lekcji
Prawda i fałsz. Herezje i zdrowy rozsądek w aktorstwie
Świadomość ruchu. Teksty o tańcu współczesnym
Aktor. Animator twórczych procesów
Jerzy Grotowski, Teksty zebrane
Grotowski, Woman and Contemporary Performance. Meetings with Remarkable Women
Peter Brook. Ku teatrowi pierwszemu
Tysiąc i jedna noc. Związki Odin Teatret z Polską
Iwo Gall – redutowiec artysta teatru
Korespondencje
Korespondencje
Grotowski – narracje
Zła pamięć. Przeciw-historia w polskim teatrze i dramacie