O roku uff…
Tak się jakoś składa, że w ostatnich latach bardzo często zdarza mi się pisać teksty podsumowujące, czy też z perspektywy oceniające rok jubileuszowy, któregoś z Wielkich Polskich Artystów, przy czym każda kolejna ocena wypada gorzej nie tyle dla samego roku i jego wydarzeń, ile dla samej idei 12 miesięcy jubileuszowych obchodów. O ile jeszcze rok Wyspiańskiego wydał mi się mimo wszystko spełnioną szansą na odnowienie i wzmocnienie ożywczych impulsów płynących z myśli i dzieła autora Wyzwolenia (Zob. Dariusz Kosiński: I niech się jedno z nich zaśmieje, „Dialog” 2008 nr 3, s. 24–29), o tyle już rok Słowackiego stał się powodem do refleksji raczej ponurych i mało optymistycznych, odnoszących się przy tym nie tylko do Roku Słowackiego, ale do całego 2009, jako prawdziwego pandemonium jubileuszy teatralnych: Słowackiego, Modrzejewskiej, Witkiewicza, Gombrowicza i – oczywiście – Grotowskiego. Przygnieciony tym, co się w 2009 stało, pisałem na łamach „Teatru”, że „muszę niestety przyznać słuszność wszystkim tym, którzy od początku ironizowali albo wręcz odrzucali wszelkie «roczne» celebracje. Mieli rację – właściwie żadne obchody, festiwale, sesje, spotkania, publikacje, jakie w owym niemal apokaliptycznie spiętrzonym roku jubileuszowym się spotkały […] nie przyniosły wiele więcej poza smutną refleksją na temat mechanizmów zapominania, wśród których jubileusze zdają się odgrywać rolę szczególną. Oczywiście wiąże się to z brakiem sensownych pomysłów, nieumiejętnością wpisania tego lub owego roku w strategię długofalową oraz generalną niewiarę w znaczenie polskiej kultury (tu jedynym wyjątkiem Rok Grotowskiego – przygotowany programowo, tworzący spójną całość odwołującą się do określonych wartości), ale wiąże się też z czymś innym, mało chwalebnym – z wykorzystaniem jubileuszu jako chłopca do (od)bicia dla własnego „lansu”. Prawdopodobny rekord świata w tej dyscyplinie pobił Krystian Lupa, ale wielu innych równie zręcznie korzystało z jubileuszowej okazji mówienia o „szanownym nieżyjącym” po to, by owemu szanownemu przyłożyć, jednocześnie budując własny wizerunek człowieka nowoczesnego i bezkompromisowego, to znaczy – nie akceptującego żadnych odgórnie deklarowanych Wielkich Postaci” (Dariusz Kosiński: Lampa tak ciemno się pali. Na zakończenie Roku Słowackiego, „Teatr” 2010 nr 3, s. 69).
