Z oddolną dyskusją do ludzi – Teatr Nowy Proxima w Krakowie

Teatr Nowy Proxima w Krakowie jest jedną z tych organizacji kultury, która prawie od samego początku działa w formie stowarzyszenia. W przeciwieństwie do teatrów zakładanych jako przedsiębiorstwa prywatne, takich jak Teatr 6. Piętro Michała Żebrowskiego czy Teatr Polonia Krystyny Jandy, których działalność została w późniejszym etapie uzupełniona o formę organizacji pozarządowej, krakowski teatr był jako taka jednostka prowadzony niemalże od momentu powstania. Taka decyzja bywa dość częstą w wypadku podejmowania oddolnej, pozainstytucjonalnej działalności w sektorze kultury1 i wiąże się z szeregiem konsekwencji organizacyjnych oraz finansowych. Niejeden tego typu podmiot zaprzestaje swojej aktywności niedługo po wpisaniu do Krajowego Rejestru Sądowego2. Przyczyny są różne – od wypalenia się członków, przez brak czasu, po niedobory funduszy. Założony w 2006 roku Nowy Teatr (formalnie status stowarzyszenia ma od 2008 roku3), pomimo różnych perturbacji nie tylko przetrwał, ale także zgodnie ze swoimi założeniami podejmuje współpracę z innymi organizacjami w sektorze oraz prowadzi projekty edukacyjne. Działalność teatralna pozostaje kluczowa, przy czym realizowana jest ona w różnej formie. Równocześnie Nowy pretenduje do bycia czymś więcej niż „tylko” teatrem – raczej teatralnym, niezależnym centrum kultury, starającym się o bycie aktywnym uczestnikiem debat w przestrzeni społecznej.

Jak przeczytać można na stronie Teatru, w nowej siedzibie w kamienicy przy ul. Krakowskiej 41 na Kazimierzu, w której mieści się on od 2016 roku, „Stowarzyszenie Teatr Nowy realizuje plan jej [siedziby – przyp. red.] fundatorów, przekształcając to wyjątkowe miejsce w Krakowski Pałac Kultury”4. W większości statutów czy innych formalnych dokumentów (takich jak wnioski o zewnętrzne dofinansowania) organizacji pozarządowych funkcjonujących w obszarze kultury i sztuki można znaleźć sformułowanie o pragnieniu, by dzięki ich działalności „stworzyć ważne miejsce na kulturalnej mapie5… (tu wstaw miasto, w którym dany podmiot ma siedzibę)”. Teatrowi Nowemu udaje się prowadzić działalność szeroko i wielotorowo, zdobywa przy tym środki finansowe z różnych zewnętrznych źródeł. Równocześnie status stowarzyszenia niesie ze sobą przywileje i ograniczenia.

Celem niniejszego tekstu jest przede wszystkim przyjrzenie się działalności Teatru Nowego Proxima w Krakowie pod kątem organizacyjnym i próba odpowiedzi na pytania: jakie konsekwencje niesie ze sobą posiadanie statusu organizacji pozarządowej; jakie projekty udaje się urzeczywistnić z pomocą zewnętrznych dofinansowań; a także – jak realizowane są zdefiniowane przez samo stowarzyszenie cele jego działalności, czyli:

bycie aktywnym podmiotem toczącej się wokół nas debaty publicznej; Początkowo cel ten osiągany był wyłącznie poprzez realizowanie działań stricte artystycznych o dużym poziomie innowacyjności: promowanie młodych artystów, popularyzowanie sztuki współczesnej, a także tworzenie warunków do rozwijania współpracy między instytucjami i środowiskami artystycznymi, w tym również współpracy międzynarodowej6.

Wymienione powyżej zadania przekraczają działalność repertuarową teatru i stawiają go w rzędzie organizacji zajmujących się ogólnie pojmowaną kulturą, z przewagą działań o charakterze teatralnym. Status jednostki pozarządowej wydaje się wspomagać tego typu szerokie, w większości niekomercyjne przedsięwzięcia – choćby tylko z perspektywy pozyskiwania zewnętrznych dofinansowań projektów.

Organizacje pozarządowe w kulturze

W Polsce organizacje pozarządowe mogą przyjąć dwie zasadnicze formy: fundacji lub stowarzyszenia. Zasady tworzenia i funkcjonowania każdej z nich reguluje stosowna ustawa7. Sektor organizacji pozarządowych podlega przede wszystkim Ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie8 oraz w pewnym zakresie Ustawie o partnerstwie publiczno-prywatnym9. W wypadku podmiotów działających w sektorze kultury pamiętać trzeba także o Ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej10. Decyzja o tym, czy podjąć się działalności w formie stowarzyszenia czy fundacji, zależy od kilku czynników. W praktyce obydwa typy podmiotów często działają na dość podobnych zasadach – różnią się jednak przede wszystkim na poziomie formalno-prawnym. Aby założyć fundację, trzeba posiadać fundusz założycielski stanowiący jej majątek. Założyciel lub założyciele wskazują cel działalności oraz środki umożliwiające jego realizację (w tym chociażby nieruchomości czy rzeczy ruchome). Taki cel musi być społecznie i gospodarczo użyteczny11, a także zgodny z obowiązującym w Polsce prawem. W przypadku działalności stowarzyszenia jedynie ten ostatni warunek jest wymagany. Zakłada je grupa osób, a decyzje podejmowane są przez walne zgromadzenie członków – najważniejszy organ stowarzyszenia. A zatem – w pewnym uproszczeniu – można powiedzieć, że z założenia fundacja utworzona może być przez jedną osobę i przez nią podejmowane są decyzje oraz że posiada ona wyjściowy majątek. Z kolei stowarzyszenie może być założone przez minimum siedem osób (przed zmianą Ustawy o stowarzyszeniach w 2016 roku12 było to piętnastu członków), decyzje podejmowane są w nim w sposób zbiorowy i nie posiada ono majątku. Obydwie te formy organizacji pozarządowej są zobowiązane do wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Posiadają także możliwość prowadzenia działalności gospodarczej – pod warunkiem, że wszystkie przychody uzyskane z tego tytułu zostaną przeznaczone na działania statutowe13.

Organizacje pozarządowe w Polsce działające w obszarze kultury i sztuki stanowią wedle raportów drugą co do wielkości grupę tego typu podmiotów – zaraz za sportem, turystyką, rekreacją i hobby. Szacuje się ich liczbę na około 11 tysięcy, przy czym trzeba mieć na uwadze, że trudno określić, jak duża część z nich może być nieaktywna14.

W poszukiwaniu funduszy

Podjęcie działalności jako NGO (Non-Governmental Organization) stanowi jeden z najprostszych sposobów sformalizowania oddolnej aktywności i nadania jej osobowości prawnej, co pozwala chociażby na ubieganie się o dofinansowania zewnętrzne. Kwestie finansowe są bowiem nadal jednymi z najbardziej palących problemów w sektorze pozarządowym – istnieje duża liczba niewielkich organizacji, wśród których konkurencja o fundusze jest wysoka. Równocześnie istnieje w tym obszarze wiele przykładów na współpracę pomiędzy różnego typu podmiotami – zarówno pozarządowymi, jak i z jednostkami administracji publicznej15. Tego typu działania dość sprawnie podejmuje także Teatr Nowy w Krakowie, który jako jeden z celów swojego funkcjonowania wskazuje „tworzenie warunków do rozwijania współpracy między instytucjami i środowiskami artystycznymi, w tym również współpracy międzynarodowej”16.

Majątek założycielski fundacji bardzo często jest czysto symboliczny lub w dużej mierze niefinansowy – organizacja ma więc na przykład przestrzeń do pracy, ale nie ma na tę pracę pieniędzy. Teatr Nowy na początku funkcjonował w piwnicy kamienicy przy ul. Gazowej 21 na Kazimierzu. Przestrzeń tę uzyskał dzięki pierwszemu z dwóch swoich mecenasów – Januszowi Marchwińskiemu, który znalazł się także w zespole artystycznym teatru. Dość szybko teatr pozyskał środki z dofinansowań Gminy Miejskiej Kraków, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego czy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego17. W 2016 roku Teatr Nowy stał się Teatrem Nowym Proxima z racji pozyskania kolejnego mecenasa strategicznego – Janusza Kadeli z przedsiębiorstwa Proxima-Service. Dwukrotne znalezienie mecenasa głównego to pewien ewenement w przestrzeni organizacji pozarządowych w kulturze. Samo pojęcie mecenatu w tym obszarze kojarzy się przede wszystkim z opieką, jaką sprawuje państwo – pozostaje on wciąż żywy także wśród osób prywatnych czy instytucji. Należy odróżnić go od sponsoringu – mecenat z założenia jest bezinteresowny i, w przeciwieństwie do sponsoringu, nie niesie ze sobą uzgodnionych między stronami korzyści promocyjnych i wizerunkowych18. Wydaje się więc, że skoro Teatr Nowy uzupełnił swoją nazwę o element związany z wspierającym go przedsiębiorstwem prywatnym, należałoby raczej mówić o pozyskaniu sponsora tytularnego – jak na przykład w przypadku krakowskiego festiwalu filmowego Off Camera, którego nazwa brzmi obecnie Mastercard Off Camera, a wcześniej – Off Plus Camera, PKO Off Camera oraz Netia Off Camera19. Janusz Kadela jest jednak konsekwentnie nazywany mecenasem Teatru Nowego i jako mecenas umożliwił teatrowi uzyskanie w 2016 roku nowej siedziby przy ul. Krakowskiej 41.

Sytuacja finansowa teatru nie zawsze była stabilna. W 2010 roku Teatr Nowy zawiesił swoją działalność z powodu braku dotacji, co stanowi dobitny przykład na nieustanną konieczność podejmowania przez NGO wielokierunkowych działań zmierzających do pozyskania dofinansowań zewnętrznych. Teatr udało się wtedy uratować przede wszystkim dzięki pomocy Urzędu Miasta Kraków20. Z kolei w związku z opóźnieniem wypłaty dotacji pojawiły się w pewnym momencie problemy z terminowymi wypłatami dla aktorów21.

Po projekcie dla każdego

Jak już wspomniano, Teatr Nowy Proxima ma ambicje bycia czymś więcej niż „tylko” prywatnym teatrem. Osiąga ten cel przede wszystkim dzięki licznym projektom artystycznym, dofinansowywanym z zewnętrznych źródeł, pozwalającym na rozszerzenie działalności teatru i prowadzenie aktywności edukacyjnej, przeciwdziałającej wykluczeniu, jak również promującej młodych artystów czy zabierającej głos w aktualnych społecznie sprawach. Są to inicjatywy z założenia niekomercyjne, toteż niemożliwe jest uzyskanie z nich środków finansowych bezpośrednio (na przykład przez pobieranie opłat za udział w warsztatach). Na program teatru składa się pięć sztandarowych tego typu projektów.

Najstarszy z nich to „60+ Nowy Wiek Kultury”, wspierany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, „którego celem jest aktywizacja osób starszych i destereotypizacja wizerunku starości, a także stwarzanie warunków do rozwijania dialogu międzypokoleniowego”22. Realizowany jest on corocznie od 2011 roku w podkrakowskich wsiach i miastach (do 20 tysięcy mieszkańców), gdzie teatr dociera z warsztatami oraz szkoleniami, a na finał uczestnicy prezentują przygotowane wcześniej występy czy pokazy pracy23. Dzięki temu teatr sam wychodzi do ludzi zagrożonych wykluczeniem, prowadząc wśród nich działalność edukacyjną na rzecz zaangażowania w środowiskach lokalnych. To cenna inicjatywa, wykraczająca poza podstawową działalność teatru, umożliwiająca realizację założeń o edukowaniu oraz upowszechnianiu kultury.

Drugi z dużych projektów edukacyjnych to „Be Brave”, skierowany z kolei do młodych osób (w wieku 13–16 lat), również w założeniu przeciwdziałający nierównemu dostępowi do kultury. W jego ramach prowadzone są warsztaty czy działania artystyczne w przestrzeni publicznej, które mają zaangażować młodzież w kulturę oraz w aktywność na rzecz własnego środowiska lokalnego. „Be Brave” odbywa się od 2014 roku przy wsparciu MKiDN oraz MRPiPS24.

Celem „Laboratorium Nowego Teatru” jest z kolei wspieranie działalności „młodych artystów sztuk performatywnych”25. Teatr Nowy stwarza warunki, w których wybrani twórcy mogą przez dwanaście miesięcy podejmować eksperymenty, brać udział w warsztatach (w tym także mistrzowskich), dyskusjach, a także obozach teatralnych. To stosunkowo młody projekt, realizowany od 2018 roku przy wsparciu MKiDN oraz Goethe-Institut Polen.

Równie świeżym projektem jest „Teatr Nowego Widza”, w ramach którego powstają spektakle teatralne dla dzieci, później pokazywane bezpłatnie w małopolskich gminach wraz z warsztatami. Mają one pomóc zapoznać młodszych widzów (zwłaszcza z miejsc zagrożonych brakiem dostępu do atrakcyjnej oferty kulturalnej) z teatrem i jego środkami wyrazu oraz zwiększyć możliwość ich udziału w kulturze. W tym przypadku finansowe wsparcie otrzymywane jest od MKiDN, jak również z Fundacji PZU oraz Gminy Miejskiej Kraków26.

Ostatni z regularnie prowadzonych i otrzymujących dofinansowania projektów to „Sezon sztuki angażującej”, funkcjonujący od 2012 roku. W jego ramach każdy sezon artystyczny (czy raczej jego część) w Teatrze Nowym podporządkowany zostaje określonemu problemowi społecznemu, w którego kręgu powstają przedsięwzięcia teatralne i interdyscyplinarne. Projekt wspierają finansowo MKiDN i Gmina Miejska Kraków27.

Jak widać, gros działań Teatru Nowego uzależnione jest od pozyskania funduszy ze środków zewnętrznych. W pewnym stopniu dzięki temu, że są to projekty cykliczne, prowadzone już od kilku sezonów, łatwiej uzyskać na nie dofinansowanie – nie oznacza to jednak przecież automatycznego uznawania ich co roku za warte wsparcia przez ministerstwo czy jednostki samorządu terytorialnego. W zasadzie teatr nie ma innego wyjścia, jak osiągnąć wysoki poziom umiejętności w zakresie pisania wniosków o granty – jedna z głównych motywacji do formalizacji działań w formie organizacji pozarządowej to możliwość starania się o dotacje przeznaczone dla trzeciego sektora. Bez nich bardzo niewiele podmiotów tego typu może w ogóle funkcjonować – jak już wspomniano, stowarzyszenia nie posiadają majątku, do którego mogłyby się odwołać w momencie kryzysu lub który stanowiłby stałe wsparcie ich działań (na przykład poprzez stanowienie podstawy dla wypłat dla pracowników). Efektywność na poziomie pozyskiwania środków to nierzadko „być albo nie być” dla organizacji pozarządowych – także, a nawet szczególnie, dla tych działających w kulturze28.

Równocześnie takie zróżnicowanie uczestnictwa w programach ogłaszanych przez MKiDN, MRPiPS lub jednostki samorządowe umożliwia realizację deklarowanego celu istnienia Teatru Nowego Proxima, czyli aktywnego udziału w debacie publicznej. Oprócz wymienionych wyżej głównych projektów organizowanych jest też kilka bardziej okazjonalnych lub realizowanych na podstawie innych środków finansowych. Wśród nich wymienić można debaty „Wolne niedziele”, związane z zakazem handlu w ostatnim dniu tygodnia. Cykl ten teatr prowadzi wraz z Goethe-Institut, a w jego ramach podejmowane są wybrane, aktualnie ciekawe tematy obecne w debacie publicznej, na przykład kościół, ekologia czy ciało. Organizatorzy deklarują, że

wszystkie te rozmowy łączyć będzie jeden naczelny temat: strach. Zastanawiać się będziemy nie tylko nad tym, czego się boimy, ale przede wszystkim zadawać będziemy pytania o to, kto, w jaki sposób i dlaczego kreuje społeczne lęki. Próbując odpowiedzieć na pytania dotyczące narodzin strachu, przyglądać się będziemy różnym sferom naszego życia: kulturze, polityce, mediom. Przyglądając się metodom wytwarzania i zarządzania strachem, zastanawiać się będziemy nad tym, co możemy zrobić, żeby się nie bać29.

Wspierani przez Teatr Nowy są także nieludzcy uczestnicy życia społecznego – wraz z Fundacją Miasto Literatury wydany został Psi kalendarz literacki 2020, z którego sprzedaży dochód przeznaczono na przytulisko dla psów w Rytlowie. W kalendarzu znalazły się także wiersze polskich współczesnych poetów (wśród nich Wojciecha Bonowicza, Ryszarda Krynickiego czy Michała Rusinka)30.

Jak widać, prawie żaden z tych projektów nie powstaje niejako „sam z siebie” – zawsze podejmowana jest jakaś forma współpracy, czy to na poziomie dostępu do środków, czy wspólnej organizacji przedsięwzięcia z instytucją kultury lub inną organizacją pozarządową. Teatr Nowy Proxima działa na krakowskim rynku kultury już na tyle długo i aktywnie, że może pochwalić się szeroką gamą projektów, realizujących ambicje tworzenia przestrzeni do współpracy w środowisku artystycznym czy promocji sztuki współczesnej31.

Poza horyzontem grantów

Organizacje pozarządowe podejmują różnego typu działania zmierzające do dywersyfikacji źródeł finansowania tak, by nawet przy nieotrzymaniu funduszy z jednego z nich można było nadal w miarę swobodnie funkcjonować. Jednym ze sposobów jest prowadzenie komercyjnej działalności gospodarczej, co umożliwia organizowanie przedsięwzięć odpłatnych. Jednakże pamiętać trzeba, że cały uzyskany w ten sposób zysk musi być przeznaczony na działalność statutową NGO32. Dla organizacji posiadających i zarządzających pomieszczeniami – a zatem często właśnie dla teatrów prywatnych – najprostszym sposobem jest udostępnianie ich pod wynajem. Teatr Nowy Proxima posiada dużą salę teatralną oraz mobilną widownię, dzięki której przestrzeń ta może być dość swobodnie dostosowywana do innych potrzeb. Oprócz wnętrz można wynająć obsługę do świateł oraz akustyka, jak również sprzęt. Teatr oferuje także kompleksową pomoc w organizacji wydarzeń, a nawet możliwość wykupienia, będącego w danym czasie na afiszu, spektaklu33. W ten sposób już od kilku lat odbywa się przy ul. Krakowskiej 41 konferencja i festiwal Tak Brzmi Miasto, organizowany przez fundację Krakowska Scena Muzyczna. W tym wypadku wynajmowane i zagospodarowywane są wszystkie możliwe przestrzenie udostępniane przez teatr, od sali teatralnej po szeroki korytarz i klatkę schodową oraz gabinet dyrektora.

Innym sposobem pozyskania dodatkowych środków jest uzyskanie przez NGO statusu organizacji pożytku publicznego (OPP), co bezpośrednio przekłada się na możliwość ubiegania się o odpis 1% z podatku. Teatr Nowy nie ma statusu OPP – przyczyn można upatrywać w fakcie, że odpis ten przekazywany jest w Polsce raczej NGO działającym na polu zdrowia i pomocy osobom słabszym i zwierzętom. Wśród trzydziestu organizacji, które otrzymały najwyższe kwoty w skali kraju w 2019 roku (rozliczenie dochodów za rok 2018), nie ma ani jednego podmiotu działającego w sektorze kultury34. Nie oznacza to, że generalnie nie starają się one o status OPP i nie otrzymują z tego tytułu funduszy – kwoty te nie są jednak na tyle wysokie, by dziwić się brakowi tego statusu wśród NGO w kulturze. Tym bardziej, jeśli Teatr Nowy wydaje się być w stanie utrzymać się i funkcjonować dzięki czy to środkom z programów ministerialnych, czy to pomocy samorządowej lub funduszom uzyskanym z działalności komercyjnej.

Interesujące wydaje się także funkcjonowanie tego typu jednostek w obliczu pandemii koronawirusa. Jak wszystkie organizacje kultury, także i te pozarządowe borykają się z brakiem możliwości otwarcia swoich przestrzeni, kontaktu z widownią, prowadzenia projektów. Teatr Nowy otrzymał na przykład dofinansowanie realizacji przedsięwzięcia w ramach projektu Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego „Lato w teatrze”. W czasie letnich wakacji planowane jest otwarcie w Nowym studia hip-hopowego dla młodzieży w wieku 13–16 lat35, choć na razie pozostaje tylko mieć nadzieję, że organizacja tego typu działań będzie w miesiącach letnich w ogóle możliwa. Aktualnie Nowy oferuje dostęp za opłatą do swoich przedstawień – zakupiony bilet online gwarantuje dostęp do linku do transmisji. Interesującą inicjatywą wydaje się kurs Mindfulness, jak można przeczytać na stronie: „ośmiotygodniowy program relaksacyjno-uważnościowy przeprowadzi z państwem, na czas przymusowej «kwarantanny», nasz aktor Konrad Stein!”36. Nie chodzi nawet o samo przedsięwzięcie, ile o dość charakterystyczny sposób opłaty: „Jeśli uważacie, iż warto wesprzeć aktora w jego działaniach, zachęcamy do dobrowolnej «darowizny na cele statutowe» z tytułem «Konrad» na nr konta […]”37. To jeden z przykładów na to, jak ważne jest posiadanie odpowiednich zapisów w statucie organizacji – bez nich przekazanie de facto wynagrodzenia dla Steina byłoby niezgodne z prawem. Dzięki ich zawarciu w statucie może być prowadzona dodatkowa, domowa działalność, charakterystyczna dla funkcjonowania w czasie kwarantanny, z której można pozyskać drobne fundusze.

Manewrując przez kulturę

Teatr Nowy Proxima funkcjonuje w krakowskim środowisku kulturalnym już kilkanaście lat, starając się przekroczyć ramy działalności stricte repertuarowej. Próby te wspomaga posiadanie podmiotowości organizacji non-profit. Choć organizacje pozarządowe w kulturze borykają się z wieloma problemami finansowymi czy chociażby z brakiem zatrudnienia odpowiednich osób i ich zaangażowania38, wydaje się, że Nowemu jak dotychczas udaje się znaleźć sposób na różne dotykające go bolączki. Skutecznie pozyskuje fundusze zewnętrzne, zarówno na projekty cykliczne, jak i jednorazowe. Jest jednym z dość wyjątkowych przykładów na możliwość przyciągnięcia mecenasa (czy sponsora) wspierającego bieżącą działalność NGO – czego dokonał nawet dwukrotnie. Niejeden teatr prywatny w Polsce decyduje się w pewnym momencie na poszerzenie swojej działalności o aktywność w formie organizacji non-profit, dzięki czemu uzyskuje dostęp do funduszy przeznaczonych dla sektora pozarządowego. Wiąże się to równocześnie z brakiem możliwości generowania jakichkolwiek nadwyżek ekonomicznych – przyznać jednak trzeba, że fundacje czy stowarzyszenia stosunkowo rzadko mają kłopot z nadmiarem pieniędzy.

Zróżnicowana oferta Nowego jest zarówno ułatwieniem dla zdobywania funduszy zewnętrznych, jak i efektem konieczności poszukiwania ich w różnych źródłach. Różnego typu projekty podporządkowane są dość jasnym wyznacznikom i niemal zawsze zawierają element teatralny – ale kierowane są raz do młodzieży, raz do seniorów, innym razem do młodych artystów. Pozwala to na, po pierwsze, nawiązywanie wielokierunkowych kontaktów z otoczeniem teatru, po drugie – realizowanie ambicji stworzenia czegoś bardziej na kształt teatralnego centrum kultury niż teatru jako takiego. Zagadnieniem przekraczającym cele niniejszego tekstu jest ocena rzeczywistych praktyk i jakości organizowanych przedsięwzięć. Nie wydaje się, by już od początku któryś z założycieli teatru był specjalistą w zakresie zdobywania funduszy. Tak dzieje się zresztą w wielu NGO – narzędzia służące do efektywnego zarządzania, zarówno samym podmiotem, jak i poszczególnymi jego elementami, w tym finansami, wypracowywane są metodą prób i błędów39. Sam fakt otrzymywania dotacji oraz realizowania z ich pomocą pojedynczych działań nie oznacza, że czynniki ryzyka w zakresie finansowania zostały zminimalizowane, a Nowy można jednoznacznie uznać za przykład osiągnięcia pełnego sukcesu w tym zakresie. Wydaje się jednak uzasadnione stwierdzenie, że Teatr Nowy Proxima jest jednym z przykładów na oddolne tworzenie organizacji kultury za pomocą narzędzi i środków, jakie oferuje sektor pozarządowy. Stanowi również ilustrację współczesnej tendencji do przekraczania granic pojedynczych dyscyplin we współczesnych podmiotach działających w sektorze kultury.

O autorce

• 1. Jadwiga Przewłocka: Jaka kultura w trzecim sektorze? (24.04.20).
• 2. Kondycja organizacji pozarządowych. Raport z badań 2018 (24.04.20).
• 3. Stowarzyszenie Teatr Nowy (24.04.20).
• 4. Historia (24.04.20).
• 5. Tamże.
• 6. Tamże.
• 7. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, Dz. U. 1984 nr 21 poz. 97 z późn. zm.; Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach, Dz. U. 1989 nr 20 poz. 104 z późn. zm.
• 8. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz.U. 2003 nr 96 poz. 873 z późn. zm.
• 9. Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, Dz. U. 2009 nr 19 poz. 100 z późn. zm.
• 10. Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, Dz. U. 1991 nr 114 poz. 493 z późn. zm.
• 11. Ustawa z dnia 6 kwietnia.
• 12. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach, Dz.U. 1989 nr 20 poz. 104 z późn. zm.
• 13. Ustawa z dnia 24 kwietnia.
• 14. Zob. Kondycja organizacji pozarządowych.
• 15. Tamże.
• 16. Historia.
• 17. Tamże.
• 18. Sponsoring kultury (24.04.20).
• 19. Archiwum (24.04.20).
• 20. Iga Dzieciuchowicz: Kraków. Drugie życie Teatru Nowego, „Gazeta Wyborcza – Kraków” 2010 nr 133 (24.04.20).
• 21. Iga Dzieciuchowicz: Teatr na wariackich papierach, „Kraków” 2018 nr 9 (24.04.20)
• 22. Historia.
• 23. 60+ Nowy Wiek Kultury (24.02.20).
• 24. Be Brave (24.02.20).
• 25. Laboratorium Nowego Teatru (24.02.20).
• 26. Teatr Nowego Widza (24.02.20).
• 27. Historia.
• 28. Kondycja organizacji pozarządowych.
• 29. Wolne niedziele (24.02.20).
• 30. Psi kalendarz literacki (24.02.20).
• 31. Historia.
• 32. Ustawa z dnia 24 kwietnia.
• 33. Wynajem (24.02.20).
• 34. Informacja o 1% podatku PIT przekazanego OPP (24.02.20).
• 35. Mamy to! (24.02.20), post z dnia 17 kwietnia 2020.
• 36. Mindfulness (24.02.20).
• 37. Tamże.
• 38. Kondycja organizacji pozarządowych.
• 39. Ewa Bogacz-Wojtanowska, Marek Rymsza: Między wiedzą «ezoteryczną» a pozarządowym menedżeryzmem. Profesjonalne zarządzanie w organizacjach non profit, „Trzeci sektor” 2015 nr 36, s. 4–13.