Odpowiedź Gregoriowi Amicuziemu
Odpowiedź mojemu przyjacielowi, Gregoriowi Amicuziemu z Residui Teatro w Madrycie, napisana na prośbę o trzyminutowe nagranie z mojej „wyspy” z wiadomością na temat tego, jakie słowa są dzisiaj niezbędne; jaka jest rola teatru; do jakiej społeczności chcemy się zwracać, komu dodawać otuchy, kogo wspierać?
Holstebro, 27 kwietnia 2020
Drogi Gregorio,
w tej chwili nie mam żadnej wiadomości do przekazania, nie znajduję też słów otuchy. Czas zamilknąć i pozwolić, by ten błogosławiony stan przygotował nas na przyszłość, która będzie wymagała całej naszej nieostrożności, jak Federico García Lorca nazywał ziarno szaleństwa poety. Zastanawiam się, czy nie byłoby z korzyścią dla zdrowia teatru, by pandemia przerzedziła rośliny niezdolne do przetrwania. Nie powinniśmy zapominać o historii aktorów, którzy wytrwale walczyli z uprzedzeniami, władzą, ośmieszaniem, zarazą, a przede wszystkim z nędzą.
W Europie, która przez ostatnich siedemdziesiąt lat nie zaznała wojny, wykształciły się dziwne nawyki. W tym czasie, siłą bezwładności i z powodu kompromisów politycznych oficjalny lub uważany za artystycznie wartościowy teatr otrzymywał nagrody i subwencje. Ale ty i ja należymy do kultury Trzeciego Teatru1, kultury zespołów, kultury sierot poszukujących przodków, wydziedziczonych, którzy zapuszczają korzenie w niebie. Nie mamy nic wspólnego z kategoriami i realiami teatrów oficjalnych lub eksperymentalnych.
Przyzwyczailiśmy się żebrać, udawać wdzięczność za otrzymane okruchy i wierzyć, że jesteśmy ważni dla innych. Dobrze jednak wiemy, że prawdziwą i jedyną siłą teatru jest dzika potrzeba tych, którzy się nim zajmują, i jego uparte poddawanie się oswajaniu.
Być może pandemia jest darem od bogów i odpowiada przewrotowi, jakim fotografia była dla malarzy, a film dla ludzi teatru na początku XX wieku, który poskutkował odkryciem niewyobrażalnych wcześniej funkcji artystycznych i form ekspresji. Pandemia może być zwiastunem powrotu do pokory, esencji i wewnętrznego potencjału naszego zawodu.
Jestem pewien tylko jednego: przyszłość teatru to nie technologia, ale spotkanie dwóch rannych, samotnych i zbuntowanych osób. Energii czynnej i energii biernej.
Nie wybraliśmy teatru z przymusu. My, którymi kierowała potrzeba, musimy zakasać rękawy i zaorać ogród, którego nikt nie może nam odebrać. To tu rosną nieustannie nękające nas wątpliwości, głód wiedzy, duchy szepczące do ucha, pragnienie rygorystycznego przeżywania pozorów bycia wolnym, umiejętność znajdowania ludzi, dla których nasze działania będą bodźcem. Orać, dzień po dniu, wykraczając poza przyjęte kategorie i uznane kryteria. Nawet jeśli teatr, który robimy, jest krzykiem kastrowanego zwierzęcia czy charczeniem wisielca.
Ściskam Cię mocno i życzę powodzenia w pracy
Eugenio
Z języka włoskiego przełożyła Katarzyna Woźniak
- 1. Zob. Eugenio Barba: „Trzeci teatr”: Dziedzictwo po nas dla nas samych, przełożył Grzegorz Godlewski, „Dialog” 1994 nr 1, s. 131–138; Trzeci Teatr, [w:] tegoż: Teatr. Samotność, rzemiosło, bunt, podał do druku Lluís Masgrau, przełożyli Grzegorz Godlewski, Iwona Kurz, Małgorzata Litwinowicz-Droździel, redakcja przekładu Grzegorz Godlewski i Leszek Kolankiewicz, Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003, s. 207–209. Por. Katarzyna Woźniak: Śladami Trzeciego Teatru. Recepcja twórczości Teatru Laboratorium w teatrze włoskim przed 1982 rokiem a osiedlenie się Jerzego Grotowskiego w Vallicelle, „Performer” 2013 nr 6 (02.06.2020). (przyp. tłum.)
- STRONA GŁÓWNA
- PERFORMER
- PERFORMER 1/2011
- PERFORMER 2/2011
- PERFORMER 3/2011
- PERFORMER 4/2012
- PERFORMER 5/2012
- PERFORMER 6/2013
- PERFORMER 7/2013
- PERFORMER 8/2014
- PERFORMER 9/2014
- PERFORMER 10/2015
- PERFORMER 11–12/2016
- PERFORMER 13/2017
- PERFORMER 14/2017
- PERFORMER 15/2018
- PERFORMER 16/2018
- PERFORMER 17/2019
- PERFORMER 18/2019
- PERFORMER 19/2020
- PERFORMER 20/2020
- PERFORMER 21/2021
- PERFORMER 22/2021
- PERFORMER 23/2022
- PERFORMER 24/2022
- PERFORMER 25/2023
- PERFORMER 26/2023
- PERFORMER 27/2024
- PERFORMER 28/2024
- ENCYKLOPEDIA
- MEDIATEKA
- NARZĘDZIOWNIA
ISSN 2544-0896
Numery
- PERFORMER 1/2011
- PERFORMER 2/2011
- PERFORMER 3/2011
- PERFORMER 4/2012
- PERFORMER 5/2012
- PERFORMER 6/2013
- PERFORMER 7/2013
- PERFORMER 8/2014
- PERFORMER 9/2014
- PERFORMER 10/2015
- PERFORMER 11–12/2016
- PERFORMER 13/2017
- PERFORMER 14/2017
- PERFORMER 15/2018
- PERFORMER 16/2018
- PERFORMER 17/2019
- PERFORMER 18/2019
- PERFORMER 19/2020
- PERFORMER 20/2020
- PERFORMER 21/2021
- PERFORMER 22/2021
- PERFORMER 23/2022
- PERFORMER 24/2022
- PERFORMER 25/2023
- PERFORMER 26/2023
- PERFORMER 27/2024
- PERFORMER 28/2024
- Dariusz Kosiński Przy pogodzie i na deszcze niespokojne
OPOWIEŚCI ŹRÓDEŁ
- Przemysław Wasilkowski, Paweł Passini Geniusz, który zajął się teatrem ubogim
- Dorota Buchwald Instytut Teatralny. Historie
PRZEWALCZYĆ MYŚLĄ
- Dorota Buchwald Parasole
- Monika Czajkowska Modele produkcji spektakli w teatrach i instytucjach kultury teatralnej w Polsce
- Michał Kobiałka, Dariusz Kosiński Nie deformować
- Justyna Droń Cricoteka – przestrzeń działania, przestrzeń relacji
- Olga Kosińska Z oddolną dyskusją do ludzi – Teatr Nowy Proxima w Krakowie
- Magdalena Grenda, Adam Ziajski, Aleksandra Kołodziej, Dominika Mądry Znacznie więcej niż teatr. Artystyczna i pozateatralna działalność Poznańskiego Centrum Rezydencji Teatralnej Scena Robocza
- Paulina Skorupska Teatr Ósmego Dnia: sztuka–rewolucja–instytucja
- Emilia Zimnica-Kuzioła, Wiktor Moraczewski Stowarzyszenie Teatralne Chorea jako tygiel artystyczny
- Katarzyna Niedurny Teraz Poliż, czyli jak założyć teatr feministyczny?
- Joanna Kocemba-Żebrowska, Erdmute Sobaszek Opór w sali teatralnej
REAKCJE
- Eugenio Barba List do tęskniących za przyszłością
- Eugenio Barba Odpowiedź Gregoriowi Amicuziemu
- Oliviero Ponte di Pino Teatr we Włoszech w czasach koronawirusa
- Jan Karow Zarażony sezon
- Ida Ślęzak Ekologia w instytucjach kultury
- Grzegorz Ziółkowski Zaproszenie do odbycia wewnętrznej podróży. Kilka uwag o spektaklu „The Prisoner” Teatru Bouffes du Nord w reżyserii Petera Brooka i Marie-Hélène Estienne
- Katarzyna Woźniak Myślenie instytucją
- Piotr Dobrowolski Poza zasadą polskości
SPOJRZENIA
- Katarzyna Woźniak Przez ciało – poza ciało
- Beata Szady Praca w teatr