„Apocalypsis cum figuris”. Mag Grotowski
Pierwodruk: Matthieu Galey: „Apocalypsis cum figuris”. Le mage Grotowski, „Combat” 1973 nr 9141 (brak numeru strony)
„Animatorem” słynnej grupy i przedstawienia (w którym wykorzystano fragmenty Biblii, teksty [Fiodora] Dostojewskiego, Simone Weil i T. S. Eliota) jest Jerzy Grotowski. „Animator” to najtrafniejsze określenie. Lepsze niż inscenizator, dramaturg, reżyser i tym podobne. Ów natchniony człowiek jest duszą swojego zespołu, mistrzem ceremonii. W razie potrzeby nie waha się przyjąć na siebie powinności biletera, który taktownie usadza widzów pod wysokimi podcieniami Sainte-Chapelle. Nie mamy do czynienia ze zwyczajnym przedstawieniem, tylko ze współczesnym misterium, rytuałem, do którego wkrada się opętanie. To Apokalipsa, ale i – a nawet przede wszystkim – Pasja Chrystusa odzianego w łachmany, w której uczestniczą Maria Magdalena, Judasz, Szymon Piotr, Łazarz i Święty Jan. Momentami rozpoznajemy również wyłaniające się niespodziewanie z pogańskiego tańca wydarzenia z biblijnej historii: Ostatnią Wieczerzę, zmartwychwstanie Łazarza, pocałunek Judasza, biczowanie… To ewokacje czy wspomnienia jakiejś pradawnej epoki i innej cywilizacji, które powracają do nas po wiekach zapomnienia. W zdesakralizowanej katedrze efekt, jaki wywołują, jest jeszcze bardziej uderzający: to echa umarłej religii – tej samej, którą kiedyś tu wyznawano, a zarazem swoiste bujne i frenetyczne odrodzenie dawnego życia, powrót do źródeł o wiele głębszych – do korzeni człowieka i do jego zmysłów. Jeśli jest tu komunia, jest ona tyleż fizyczna, ileż duchowa: ludzkie porywy, święte szaleństwo. Przekracza się chrześcijaństwo, aby nawiązać do dawniejszych wierzeń i egzystencjalnego niepokoju, właściwego naszej kondycji żywych istot, a także jej najpierwotniejszych i najbardziej podstawowych przejawów.
Prostota, z jaką to przedstawiono, jest bez wątpienia wspaniała i równie zaskakująca, co wyrafinowana. Widz patrzy na aktorów pogrążonych w sakralnym otępieniu, opętanych przez demona, który trzyma ich w swej mocy. Gdy ich opuszcza, by zamieszkać w kimś innym, gwałtownie upadają na ziemię. To osobliwe marionetki – więźniowie udręczenia i radości, podporządkowane woli jednostki. Dziwi zatem, że mamy do czynienia z pracą laboratorium, a zatem grupy ludzi. Cały czas mamy bowiem wrażenie, że Grotowski jako jedyny mistrz i pan swoich aktorów zdołał doskonale ich rozbić, złamać i przymusić do swoich metod, że stali się wspaniałymi robotami, a on kieruje najmniejszym ich ruchem. Ta precyzja działa trochę na szkodę naszego wzruszenia, choć sam spektakl pozostaje doświadczeniem gwałtownie zaskakującym. Przypomina sen, w którym kształty wyłaniają się powoli w zielonkawo-niebieskich głębinach potężnej nawy Sainte-Chapelle, pełen świetlistych obrazów, wijących się ciał i twarzy naznaczonych cierpieniem. Wchodzimy do świata opętanych, a wychodzimy z niego poranieni, wewnętrznie skłóceni, nieswoi, jakby te krzyczące zjawy zamieszkały także i w nas. Jest w tym sztuka, praca, są przemyślenia, inteligencja, wszystko, co chcecie. Ale nade wszystko magia. I właśnie to się liczy.
Tłumaczenie ze zbiorów Archiwum Instytutu im. Jerzego Grotowskiego. Brak nazwiska tłumacza. Rewizja archiwalnego tłumaczenia z oryginałem: Katarzyna Grabarczyk. Redakcja przekładu do druku: Katarzyna Woźniak.
Matthieu Galey (ur. 9 sierpnia 1934, Paryż; zm. 23 lutego 1986, tamże)
francuski krytyk literatury i teatru oraz pisarz, znany z udziału w cyklu radiowym Masque et la Plume. Wieloletni współpracownik „L'Express” i „Le Monde”. Autor wysoko cenionego Journal (wydanego w dwóch tomach), łączącego formę dziennika z błyskotliwymi komentarzami na temat aktualnych wydarzeń i środowiska kulturalnego Paryża.
- STRONA GŁÓWNA
- PERFORMER
- PERFORMER 1/2011
- PERFORMER 2/2011
- PERFORMER 3/2011
- PERFORMER 4/2012
- PERFORMER 5/2012
- PERFORMER 6/2013
- PERFORMER 7/2013
- PERFORMER 8/2014
- PERFORMER 9/2014
- PERFORMER 10/2015
- PERFORMER 11–12/2016
- PERFORMER 13/2017
- PERFORMER 14/2017
- PERFORMER 15/2018
- PERFORMER 16/2018
- PERFORMER 17/2019
- PERFORMER 18/2019
- PERFORMER 19/2020
- PERFORMER 20/2020
- PERFORMER 21/2021
- PERFORMER 22/2021
- PERFORMER 23/2022
- PERFORMER 24/2022
- PERFORMER 25/2023
- PERFORMER 26/2023
- PERFORMER 27/2024
- PERFORMER 28/2024
- ENCYKLOPEDIA
- MEDIATEKA
- NARZĘDZIOWNIA
ISSN 2544-0896
Numery
- PERFORMER 1/2011
- PERFORMER 2/2011
- PERFORMER 3/2011
- PERFORMER 4/2012
- PERFORMER 5/2012
- PERFORMER 6/2013
- PERFORMER 7/2013
- PERFORMER 8/2014
- PERFORMER 9/2014
- PERFORMER 10/2015
- PERFORMER 11–12/2016
- PERFORMER 13/2017
- PERFORMER 14/2017
- PERFORMER 15/2018
- PERFORMER 16/2018
- PERFORMER 17/2019
- PERFORMER 18/2019
- PERFORMER 19/2020
- PERFORMER 20/2020
- PERFORMER 21/2021
- PERFORMER 22/2021
- PERFORMER 23/2022
- PERFORMER 24/2022
- PERFORMER 25/2023
- PERFORMER 26/2023
- PERFORMER 27/2024
- PERFORMER 28/2024
- Dariusz Kosiński Innego końca świata nie będzie
PROF. ZBIGNIEW OSIŃSKI
- Zbigniew Osiński we Wrocławiu 1990–2015
- Konferencja prasowa Zbigniewa Osińskiego, dyrektora Ośrodka Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych [audio]
- Spotkanie z Erwinem Axerem, prowadzenie: Zbigniew Osiński [wideo]
- Spotkanie poświęcone książce Zbigniewa Osińskiego „Grotowski wytycza trasy. Studia i szkice” [audio]
- Spotkanie poświęcone książce Zbigniewa Osińskiego „Grotowski. Źródła, inspiracje konteksty” [audio]
- Eugenio Barba Pożegnanie Zbyszka
- Książki Zbigniewa Osińskiego
POWROTY
- Richard Schechner Wspominając „Apocalypsis cum figuris” po 49 latach
- Roberto Bacci „Apocalypsis cum figuris”: utrata, która daje nam życie
- Małgorzata Dziewulska O uhistorycznieniu „apokalipsy kaca”
- Jenna Kumiega „Apocalypsis cum figuris”: przekład i osobista relacja
PRZEWALCZYĆ MYŚLĄ
- Dariusz Kosiński Apocalypsis ’68
- Ks. Andrzej Draguła Chrystus odchodzi. „Apocalypsis” z teologicznego dystansu
- Katarzyna Woźniak O stosunku Kościoła do działalności Jerzego Grotowskiego w latach siedemdziesiątych na marginesie „Apocalypsis cum figuris”. Rekonesans
- Henryk Mazurkiewicz „Istniał tylko jeden chrześcijanin i ten umarł na krzyżu”, czyli o sposobach naśladowania Chrystusa
- Aleksandra Koman, Katarzyna Woźniak Spóźnieni goście. „Apocalypsis cum figuris” we włoskich recenzjach z lat 1975–1979
- Adela M. Karsznia Niezbadana ziemia i splątanie granic: o etnografię „Apocalypsis cum figuris”
OPOWIEŚCI ŹRÓDEŁ
- Leonia Jabłonkówna Klucz od przepaści
- Andrzej Kijowski Grotowski jest geniuszem
- Michel Cournot „Apocalypsis cum figuris” Jerzego Grotowskiego
- Matthieu Galey „Apocalypsis cum figuris”. Mag Grotowski
- Kevon Kemp 15 dolarów australijskich za godzinną wizytę Grotowskiego to osobliwy kolonialny błąd
- Ugo Volli Bluźniercy w drodze na Golgotę
- Odoardo Bertani Konflikt sumienia
- Mario Raimondo „Apocalypsis cum figuris”
REAKCJE
- Grzegorz Ziółkowski Nekro(-log-o-)s. Kilka uwag po lekturze książki Ewy Domańskiej „Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała”
- Łucja Iwanczewska Kobiety w kontrze. Kobiety, które darowały
- Dariusz Kosiński Mamy go!
- Julia Lizurek Zrozumieć „Apocalypsis”
POLECONE EKSPRESEM
BIBLIOGRAFIA
FOTOGRAFIE
- Maurizio Buscarino Maurizio Buscarino, „Apocalypsis cum figuris”
- Lorenzo Capellini Lorenzo Capellini, „Apocalypisis cum figuris”