Apocalypsis cum figuris: utrata, która daje nam życie
Widziałem Apocalypsis cum figuris czterokrotnie: dwa razy w Wenecji (podczas Biennale w 1975 roku) i dwa razy w Pontederze (w Centro per la Sperimentazione e la Ricerca Teatrale, gdzie spektakl prezentowano na moje zaproszenie w 1979 roku).
Trudno jest oddzielić mit od doświadczenia widza. Trudno też w ogóle myśleć o spektaklu poprzedzającym długą podróż, jaką Grotowski odbył wraz ze swoimi współpracownikami poza teatr w celu znalezienia jego śladów, kończąc na Workcenter, które do dziś działa w Pontederze.
W Pontederze widziałem dwie z ostatnich prezentacji Apocalypsis. To nadzwyczajne spotkanie – z niezwykłymi aktorami, którzy później stali się moimi przyjaciółmi – zapadło mi w serce niczym modlitwa skierowana do samej Sztuki Teatru. Siedzieliśmy [widzowie] na podłodze niczym dzieci, a oni biegali, śpiewali, szeptali modlitwy, łamali chleb, zapalali i gasili świece – i oddziaływali na moje zmysły niczym „giganci” lub tytani, odprawiający rytuał w niezrozumiałym dla mnie języku.
Historię, którą opowiadali, znałem tylko w telegraficznym skrócie, ale w tym telegramie – poza opowieścią – zawarte było doświadczenie teatru, którego zawsze szukałem i wciąż szukam. Nie chodzi o styl, ale o jego absolutną siłę i czystą esencjonalność, niepozwalającą popaść w upraszczające uprzedzenie co do formy. Choć w tym przedstawieniu forma też była doskonała.
Nie istnieją właściwe świadectwa wizualne, które mogłyby przywrócić „stan bycia obecnym” (jak to częściowo dzieje się w przypadku Księcia Niezłomnego czy Akropolis), co z pewnością wzmocniło mit Apocalypsis. Zarazem jednak jest to też sygnał w naszej powierzchownie reprodukcyjnej erze ogromnej pustki, w której toniemy, że Apocalypsis i Teatr Laboratorium pozostawali żywi w swej esencji, w swoich świadkach, na długo zanim wkroczyli do historii teatru.
Czyż nie jest to ostateczny dowód prawdziwej natury Teatru, jego siły znikania, bycia niedokumentowalnym, umykając tyranii czasu i czasów? Apocalypsis zniknęła, ale może właśnie dlatego – w obliczu braku własnych zwłok – pozostaje wciąż żywa.
Dziś z przedstawienia potrafię świadomie przywołać tylko kilka obrazów i dźwięków, mogę jednak powiedzieć, że z tego wspaniałego spotkania Teatru, który znalazł się na mojej artystycznej i osobistej ścieżce, i który prawdopodobnie przesunął jej oś, wciąż wiele we mnie żyje.
Apocalypsis zniknęła, tak jak i jej twórca, ale mimo to Jerzy Grotowski pozostaje żywy w tych, którzy go znajdują.
Z języka angielskiego przełożyła Justyna Rodzińska-Nair
- STRONA GŁÓWNA
- PERFORMER
- PERFORMER 1/2011
- PERFORMER 2/2011
- PERFORMER 3/2011
- PERFORMER 4/2012
- PERFORMER 5/2012
- PERFORMER 6/2013
- PERFORMER 7/2013
- PERFORMER 8/2014
- PERFORMER 9/2014
- PERFORMER 10/2015
- PERFORMER 11–12/2016
- PERFORMER 13/2017
- PERFORMER 14/2017
- PERFORMER 15/2018
- PERFORMER 16/2018
- PERFORMER 17/2019
- PERFORMER 18/2019
- PERFORMER 19/2020
- PERFORMER 20/2020
- PERFORMER 21/2021
- PERFORMER 22/2021
- PERFORMER 23/2022
- PERFORMER 24/2022
- PERFORMER 25/2023
- PERFORMER 26/2023
- PERFORMER 27/2024
- ENCYKLOPEDIA
- MEDIATEKA
- NARZĘDZIOWNIA
ISSN 2544-0896
Numery
- PERFORMER 1/2011
- PERFORMER 2/2011
- PERFORMER 3/2011
- PERFORMER 4/2012
- PERFORMER 5/2012
- PERFORMER 6/2013
- PERFORMER 7/2013
- PERFORMER 8/2014
- PERFORMER 9/2014
- PERFORMER 10/2015
- PERFORMER 11–12/2016
- PERFORMER 13/2017
- PERFORMER 14/2017
- PERFORMER 15/2018
- PERFORMER 16/2018
- PERFORMER 17/2019
- PERFORMER 18/2019
- PERFORMER 19/2020
- PERFORMER 20/2020
- PERFORMER 21/2021
- PERFORMER 22/2021
- PERFORMER 23/2022
- PERFORMER 24/2022
- PERFORMER 25/2023
- PERFORMER 26/2023
- PERFORMER 27/2024
- Dariusz Kosiński Innego końca świata nie będzie
PROF. ZBIGNIEW OSIŃSKI
- Zbigniew Osiński we Wrocławiu 1990–2015
- Konferencja prasowa Zbigniewa Osińskiego, dyrektora Ośrodka Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych [audio]
- Spotkanie z Erwinem Axerem, prowadzenie: Zbigniew Osiński [wideo]
- Spotkanie poświęcone książce Zbigniewa Osińskiego „Grotowski wytycza trasy. Studia i szkice” [audio]
- Spotkanie poświęcone książce Zbigniewa Osińskiego „Grotowski. Źródła, inspiracje konteksty” [audio]
- Eugenio Barba Pożegnanie Zbyszka
- Książki Zbigniewa Osińskiego
POWROTY
- Richard Schechner Wspominając „Apocalypsis cum figuris” po 49 latach
- Roberto Bacci „Apocalypsis cum figuris”: utrata, która daje nam życie
- Małgorzata Dziewulska O uhistorycznieniu „apokalipsy kaca”
- Jenna Kumiega „Apocalypsis cum figuris”: przekład i osobista relacja
PRZEWALCZYĆ MYŚLĄ
- Dariusz Kosiński Apocalypsis ’68
- Ks. Andrzej Draguła Chrystus odchodzi. „Apocalypsis” z teologicznego dystansu
- Katarzyna Woźniak O stosunku Kościoła do działalności Jerzego Grotowskiego w latach siedemdziesiątych na marginesie „Apocalypsis cum figuris”. Rekonesans
- Henryk Mazurkiewicz „Istniał tylko jeden chrześcijanin i ten umarł na krzyżu”, czyli o sposobach naśladowania Chrystusa
- Aleksandra Koman, Katarzyna Woźniak Spóźnieni goście. „Apocalypsis cum figuris” we włoskich recenzjach z lat 1975–1979
- Adela M. Karsznia Niezbadana ziemia i splątanie granic: o etnografię „Apocalypsis cum figuris”
OPOWIEŚCI ŹRÓDEŁ
- Leonia Jabłonkówna Klucz od przepaści
- Andrzej Kijowski Grotowski jest geniuszem
- Michel Cournot „Apocalypsis cum figuris” Jerzego Grotowskiego
- Matthieu Galey „Apocalypsis cum figuris”. Mag Grotowski
- Kevon Kemp 15 dolarów australijskich za godzinną wizytę Grotowskiego to osobliwy kolonialny błąd
- Ugo Volli Bluźniercy w drodze na Golgotę
- Odoardo Bertani Konflikt sumienia
- Mario Raimondo „Apocalypsis cum figuris”
REAKCJE
- Grzegorz Ziółkowski Nekro(-log-o-)s. Kilka uwag po lekturze książki Ewy Domańskiej „Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała”
- Łucja Iwanczewska Kobiety w kontrze. Kobiety, które darowały
- Dariusz Kosiński Mamy go!
- Julia Lizurek Zrozumieć „Apocalypsis”
POLECONE EKSPRESEM
BIBLIOGRAFIA
FOTOGRAFIE
- Maurizio Buscarino Maurizio Buscarino, „Apocalypsis cum figuris”
- Lorenzo Capellini Lorenzo Capellini, „Apocalypisis cum figuris”