Byrscy

Irena (1901–97) i Tadeusz (1906–87), małżeństwo artystów teatru, reżyserów i aktorów, po 1945 wspólnie kierujących kilkoma scenami polskimi. Przed 1939 Tadeusz był związany z Redutą, jako słuchacz jej Instytutu i aktor w latach 1924–26. W latach 1944–45 Byrscy wspólnie kierowali Sceną Dziecięcą ośrodka w Stoczku Łukowskim, a następnie prowadzili Instytut Artystyczny w Kazimierzu nad Wisłą (1945–46) i Dom Dziecka w Sierakówku (1946–47). Po okresie krótkich dyrektur w Opolu i Toruniu, w 1952 objęli kierownictwo Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, gdzie udało im się stworzyć scenę prezentującą ambitny i oryginalny repertuar, a zarazem ściśle związaną z miejscowym środowiskiem kulturalnym. Podobny program starali się realizować jako kierownicy teatrów Polskiego i Nowego w Poznaniu (sezon 1958/59) oraz Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (1963–66). Choć pozostawali poza centrami życia teatralnego, dzięki wytrwałej i konsekwentnej pracy oraz wzorcowej postawie etycznej należą do najważniejszych i najszlachetniejszych postaci polskiego teatru 2. połowy XX wieku. Od roku 1960 Grotowskiego i małżeństwo Byrskich łączyła artystyczna przyjaźń, której najlepszym dowodem jest opublikowana niedawno przez Zbigniewa Osińskiego korespondencja z lat 80. i 90. Byrscy wspierali Grotowskiego i należeli do nielicznego grona polskich artystów teatru, którzy bardzo wcześnie podejmowali działania na rzecz wprowadzenia jego propozycji do praktyki rodzimych scen. Już w dniach 4–6 grudnia 1964 Irena Byrska wraz z aktorami Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim odwiedziła Teatr 13 Rzędów, by obserwować próby i brać udział w ćwiczeniach. Oboje stanowili także ważne ogniwo łączące Grotowskiego z tradycją Reduty.