Wyszukiwanie w encyklopedii:

2011-03-27
2021-08-30

Jahołkowski Antoni

Fot. Maurizio Buscarino(1931–1981), aktor, związany z Teatrem 13 Rzędów od początku jego istnienia aż do swej śmierci. Wcześniej występował jako aktor estradowy w Teatrze Rozmaitości w Krakowie, ale uprawnienia zawodowe zdobył eksternistycznie dopiero w roku 1963. Brał udział we wszystkich kolejnych przedstawieniach Teatru 13 Rzędów i Teatru Laboratorium. Zadebiutował jako Azrael, I pomocnik Śmierci oraz Protokolant w Orfeuszu. Swój wybitny talent kabaretowy, wykorzystywał z powodzeniem w Kainie (Adam w groteskowych „Tańcach rajskich” – intermediach wykonywanych wraz z Reną Mirecką), Misterium-buffo i Siakuntali (Wesołek, Rybak). W pełni mógł się on ujawnić w Kabarecie Błażeja Sartra, do którego skomponował także piosenki. W Dziadach grał Dziedzica, w Kordianie (Dozorcę i Prezesa), a w Akropolis (Izaaka i Strażnika). Brał też udział w Estradach Publicystycznych (Turyści i Pamiętnik Śląski) oraz stanowiących ich kontynuację Estradach Poetyckich (Maski, Pieśni).

W okresie pracy nad Akropolis, gdy poszczególni członkowie zespołu stawali się odpowiedzialni za trening w zakresie poszczególnych umiejętności aktorskich, Jahołkowski kierował ćwiczeniami z zakresu śpiewu i muzyki. Przełomowe znaczenie dla jego rozwoju aktorskiego miały lata 1963–1964, kiedy najpierw wyróżnił się sprawnością fizyczną i głosową w roli męskiego Mefista w Tragicznych dziejach doktora Fausta, a następnie stworzył postać Króla w Studium o Hamlecie. Właśnie w trakcie pracy nad tym przedstawieniem znalazł, jak się wydaje, własne miejsce w zespole Grotowskiego, tworząc postacie racjonalistów i władców, będących antagonistami postaci ofiarniczych (kreowanych zazwyczaj przez Ryszarda Cieślaka). Dwie wielkie kreacje tego typu to: Król w Księciu Niezłomnym oraz Szymon Piotr w Apocalypsis cum figuris. W latach 70. brał udział w działaniach parateatralnych (m.in. Special Project), współpracował przy realizacji staży z cyklu „Acting Therapy”, należał także do zespołu realizującego Drzewo Ludzi. Stopniowo jego aktywność malała w związku z chorobą nowotworową. Ostatnim przedsięwzięciem, w którym wziął udział były prace nad przedstawieniem Thanatos polski. Zmarł 1 września 1981, a jego śmierć była jednym z pierwszych znaków końca Teatru Laboratorium.

Bibliografia: 

Ludwik Flaszen: Antek, „Notatnik Teatralny” 2001 nr 22–23, s. 99–108. Przedruk [w:] Ludwik Flaszen: Grotowski & Company. Źródła i wariacje, wstęp Eugenio Barba, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2014, s. 154–161.

Antoni Jahołkowski: Ciekawość i gotowość szukania nowego, rozmawiał Tadeusz Burzyński, „Gazeta Robotnicza” 1979 nr 263, z 22 listopada, s. 3, 5. Przedruk [w:] „Notatnik Teatralny” 2001 nr 22–23, s. 95–98 oraz [w:] Tadeusz Burzyński: Mój Grotowski, wybór i opracowanie Janusz Degler i Grzegorz Ziółkowski, posłowie Janusz Degler, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław 2006, s. 147–154.