W pułapce przeciwieństw. Ideologie tożsamości

Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Wydawnictwo, Warszawa 2012

Świat i sztuka są, zgodnie z myśleniem poststrukturalistów, wehikułami dla tożsamości, sposobami jej dyscyplinowania, wyrażania i utrwalania. Pułapkę można rozszczelnić, jeśli zrozumiemy, jak działa. Ideologie tożsamości uchwycone zostały w opozycjach, mających za zadanie wyznaczenie granic człowieczeństwa: człowiek/zwierzę, człowiek/maszyna, kobieta/mężczyzna, dziecko/dorosły, swój/obcy, żywy/umarły. Autorzy monografii pokazują jednak, że przy pomocy tych samych dzieł, które na pozór bronią status quo, można zbudować wyzwalający dyskurs. Szukają drogi pomiędzy dwoma dominującymi w filozofii XX wieku poglądami: jeden z nich podkreśla, że sztuka jest wyłączona z reguł retorycznych i polityki komunikacyjnej; drugi daje nadzieję, iż przy pomocy sztuki możemy „ugiąć” dyskurs. W XXI wieku, w konsekwencji „zwrotu performatywnego”, stanowiska te występują zwykle łącznie, ale polska humanistyka rzadko prezentuje tak wszechstronne podejście, jak to, z jakim mamy w tym przypadku do czynienia. Monografia pokazuje w działaniu instrumentarium pojęciowe humanistyki przełomu XX i XXI wieku, odnosząc je przekonująco do polskiej rzeczywistości kulturowej. Ważne jest jednak i to, że Autorzy wypowiadają się na temat kondycji ludzkiej, dając tym samym czytelnikowi coś więcej niż teoretyczne spekulacje. (z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Ingi Iwasiów).