Raport dla El Greca

przełożył Tomasz Wierzbowski

Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2012

Raport dla El Greca to ubrana w poetycką formę wyznania duchowa autobiogradia Nikosa Kazantzakisa (1883–1957), autora m.in. głośnych powieści Grek Zorba, Ostatnie kuszenie Chrystusa czy Chrystus ukrzyżowany po raz wtóry.

Jest rzeczą pewną, że intencją Kazantzakisa była autobiograficzna rekapitulacja życia. Pragnął jednak nadać swemu dziełu inną rangę od tej, jaką miała autobiografia w „horyzoncie oczekiwań” czytelnika […]. Wszystkie wielkie powieści, dzięki którym zdobył światowy rozgłos, Kazantzakis zaczął pisać około sześćdziesiątego roku życia […]. Odnosił się do swego pisarstwa powieściowego z wyraźną rezerwą. Traktował je jako swego rodzaju rozrywkę i sposób na zapomnienie o „groźnej istocie rzeczy” […] Raport dla El Greca miał być relacją z ukrytego sensu życiowych zmagań autora, opowieścią o „czerwonej linii” – jak określał Kazantzakis swoją wędrówkę przez życie. […]

Uważnemu czytelnikowi nie umknie, że Raport dla El Greca składa się nie tyle z faktów z życia Kazantzakisa, ile z opowieści, które w ciągu życia wypełniały jego imaginacyjny świat. (Ilias Wrazas, Zbawca Boga. Kuszenia Nikosa Kazantzakisa)