„Książę Niezłomny”. Studium i rekonstrukcja spektaklu Jerzego Grotowskiego i Teatru Laboratorium

przełożył Juliusz Tyszka
Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2011

Gdy przyjechałem do wrocławskiego Teatru Laboratorium w styczniu 1966 roku, Książę Niezłomny był dopiero co ukończony. Spektakl wyraźnie ewoluował, aż do swej ostatecznej formy. Przez długi czas jego wewnętrzna budowa i technika pozostawały mi obce. Po roku praktycznego stażu i obserwacji Grotowski poprosił mnie o odtworzenie scenariusza.

Już przy pierwszych próbach opisu pojawił się następujący problem: jak przełożyć i zapisać (bez filmu, fotografii ani taśmy magnetofonowej) to, co w tym spektaklu jest nieprzekładalne – muzyczność głosów i ciał grupy, ich przestrzeń znaczącą, ich rytmy, symultaniczność obrazów i „spalanie się” Księcia? […]

To dziwne, ale „cicha droga” rysowania i fakt, że potrzebne mi było do jej pokonania stworzenie wykresów gry, a nie dosłowność tekstu, były moim ocaleniem. Musiałem bowiem najpierw mieć widoczny ślad narracyjnego ciągu przedstawienia. Logika kreski, plastyczna siła szlaku linii, poszukiwanie spójności w koncercie znaków otworzyły mi drogę do tajemnic głosu i gry. Potem rozszerzałem moją refleksję nad więzią łączącą proces twórczy i kształcenie aktora. (fragmenty książki)