Gregory André

(1934), amerykański aktor, reżyser teatralny i filmowy, pisarz producent. Czołowa postać amerykańskiej awangardy teatralnej 2. połowy XX wieku. Wieloletni sojusznik i przyjaciel Jerzego Grotowskiego. Urodzony we Francji w rodzinie emigrantów rosyjskich, w roku 1940 przyjechał wraz z nią do USA. Studiował na Harvard University, uczył się tańca u Marthy Graham (1956–57) i aktorstwa u Lee Strasberga (1958–65). Doświadczenia zawodowe zdobywał też jako praktykant w Actors’ Workshop w San Francisco i w Berliner Ensamble. Zadebiutował jako reżyser w teatrach off-Broadway, prowadził też własny zespół The Writers’ Stage Company (1961). W latach 1965–67 był kierownikiem artystycznym Living Arts Theatre w Filadelfii, skąd musiał odejść w wyniku konfliktu z radą nadzorczą. W sezonie 1967/68 prowadził The Inner City Repertory Company w Los Angeles. W roku 1968 związał się ze School Of Arts Uniwersytetu Nowojorskiego i z jej studentami założył swój najsłynniejszy zespół: The Manhattan Project, prowadzący laboratoryjne poszukiwania w zakresie sztuki aktora, inspirowane dokonaniami Grotowskiego i wysoko przez niego oceniane. Wynikiem prac zespołu były kolejne głośne przedstawienia: Alicja w krainie czarów (1970), Końcówka Samuela Becketta (1973), Our Late Night Wallace’a Shawna (wybitnego dramatopisarza związanego z zespołem, 1975). W roku 1975 Gregory był jednym z najważniejszych i najbardziej aktywnych uczestników Uniwersytetu Poszukiwań Teatru Narodów we Wrocławiu (Ul zrealizowany wraz z Gabrielem Arcandem i Małgorzatą Dziewulską, 25 VI; spotkanie publiczne prowadzone przez Grotowskiego, 29 VI). W roku 1976, po rozwiązaniu The Manhattan Project rozpoczął własne poszukiwania nie wiodące z założenia do tworzenia przedstawień, prowadzone w ramach Laboratory for Theatrical and Human Research. Wraz z żoną Mercedes, wziął udział w realizacji filmu Vigil (1979), zrealizował także film o działalności Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice”. Po wyjeździe Grotowskiego do Stanów Zjednoczonych oboje wspierali go, goszcząc w swym nowojorskim mieszkaniu i tworząc swoiste lobby działające w jego interesie. W grudniu roku 1982 został wysłany przez Grotowskiego jako jego emisariusz do członków Teatru Laboratorium pracujących w Nancy z informacją, że Grotowski pozostaje w USA na emigracji i prosi o niekontynuowanie pracy w charakterze grupy związanej z jego nazwiskiem. Gregory zaoferował też pomoc każdemu z członków Teatru Laboratorium, którzy chcieliby opuścić Polskę. W grudniu roku 1986 wraz z żoną przekazał na rzecz Workcenter of Jerzy Grotowski akcje o wartości 30 tysięcy dolarów. W latach 1990–1994 prowadził w Nowym Jorku warsztat teatralny wokół Wujaszka Wani Antoniego Czechowa w adaptacji Davida Mameta – efektem tej pracy stał się film Louisa Malle’a Wania na 42 ulicy. Oprócz okazjonalnych występów w rolach filmowych (m.in. Spellgood w Wybrzeżu Moskitów Petera Weira, 1986; Jan w Ostatnim kuszeniu Chrystusa Martina Scorsese, 1988), zagrał sam siebie w filmie My Dinner with Andre w reżyserii Louisa Malle’a (1981), którego znaczne fragmenty poświęcone są jego współpracy z Grotowskim oraz późniejszym poszukiwaniom parateatralnym. W ostatnich latach Gregory współpracował jako reżyser z Wallacem Shawnem, m.in. reżyserując jego sztukę Grasses of a Thousand Colors w Royal Court Theatre w Londynie (2009).