Drugie Studio Wrocławskie

teatr funkcjonujący od 1 stycznia 1985 do 31 sierpnia 1989 roku w siedzibie Teatru Laboratorium po samorozwiązaniu zespołu. 28 kwietnia 1984 z inicjatywy dyrektora Wydziały Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego, Stanisława Krotoskiego, w pomieszczeniach byłego teatru odbyło się spotkanie z udziałem m.in. Janusza Deglera, Józefa Kelery i Tadeusza Burzyńskiego, którzy w lipcu 1984 skierowali do władz partyjnych i administracyjnych memoriał w sprawie utworzenia placówki muzealno-archiwalnej Teatru i Instytutu Laboratorium we Wrocławiu. W październiku 1984 gotowe były Założenia programowe Drugiego Studia Wrocławskiego. Postulowano w nich m.in. należytą ochronę spuścizny po Teatrze Laboratorium. Dyrektorem placówki został były aktor Teatru Laboratorium, Zbigniew Cynkutis, który wrócił ze Stanów Zjednoczonych w sierpniu 1984, aby rozpocząć pracę nad tworzeniem teatru. W listopadzie 1984 powstało archiwum zakładowe funkcjonujące pod nazwą dział historyczno-badawczy.

1 stycznia 1985 Drugie Studio Wrocławskie formalnie rozpoczęło działalność administracyjną i techniczną, ale dopiero we wrześniu 1985 skompletowany został zespół polski, w skład którego wchodzili: Dagmara Chojnacka, Jolanta Cynkutis, Katarzyna Latawiec-Prasał, Jolanta Kurach, Grażyna Błęcka-Kolska, Bogumił Gauden, Jerzy Kłosiński, Mariusz Prasał, Elwira Romańczuk, Mariusz Siudziński. W teatrze działała również grupa międzynarodowa. W lutym 1986 dołączył do zespołu Mirosław Kocur, student ostatniego roku reżyserii w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie.

Pierwsze spektakle Drugiego Studia Wrocławskiego to: Phaedra-Seneca w reżyserii Cynkutisa (premiera 29 I 1986) i Fedra w reżyserii Kocura (2 V 1986) w wykonaniu zespołu polskiego oraz Phaedra (II 1986) i Opowieść o życiu i śmierci Joaquina Muriety Pabla Nerudy w reżyserii Elizabeth Craven (19 VI 1986) – obydwa w wykonaniu zespołu międzynarodowego. Po negatywnym odbiorze spektaklu Phaedra-Seneca atmosfera w zespole polskim powoli zaczęła się psuć, w maju odeszła połowa grupy. Cynkutis, piastujący dotąd stanowisko dyrektora naczelnego i artystycznego, od 1 lipca 1986 został dyrektorem artystycznym, a funkcję dyrektora naczelnego objął Tadeusz Nesterowicz.

Kolejny sezon rozpoczął się od prezentacji wariacji aktorskich na temat Księżniczki Turandot Carla Gozziego (3 X 1986), stworzonych przez grupę międzynarodową pod opieką reżysera Dicka van Gendta. Zespół polski przygotował dobrze przyjęty przez publiczność i krytykę spektakl Ajschylosa Prometeusz (25 X 1986). Następnymi projektami były: Pieśń nad pieśniami w tłumaczeniu ks. Wujka na dwoje aktorów, Jolantę Cynkutis i Marka Cichosza, w reżyserii Kocura, i Edyp Sofoklesa, do którego próby prowadził Cynkutis. Współpraca obu reżyserów układała się coraz gorzej, wskutek czego czworo aktorów na czele z Kocurem opuściło teatr pod koniec listopada. W zastępstwie Pieśni nad pieśniami wyreżyserował Jan Jakub Kolski (20 XII 1986). Edyp nigdy nie został dokończony, ponieważ 9 stycznia 1987 Zbigniew Cynkutis zginął w wypadku samochodowym nieopodal Sobótki koło Wrocławia.

Prace Drugiego Studia Wrocławskiego, pozbawionego kierownictwa artystycznego, nie ustawały. Doszło do premiery Hamleta w reżyserii Kim Mancuso i wykonaniu grupy międzynarodowej (13 III 1987). 26 marca 1987 odbyła się inauguracja działalności Ośrodka Dokumentacji Teatru Laboratorium. Powstał on w wyniku przekształcenia działu historyczno-badawczego. Zespół polski zaprezentował Historię o ptaku Cis Joanny Kulmowej w reżyserii Mariusza Jeznacha, z udziałem Spirituals Singers Band, a grupa międzynarodowa przedstawiła Bolox il... wg Czekając na Godota (obydwie premiery w maju 1987). Ostatnią premierą sezonu była Pieśń błazna – improwizacja bez tekstu w opracowaniu i wykonaniu Khalida Tyabji (2 VI 1987).

Z początkiem sezonu 1987–1988 Mirosław Kocur powrócił do Drugiego Studia Wrocławskiego i objął kierownictwo artystyczne. Zaczął się „drugi start Drugiego Studia”, które zrealizowało spektakle: Anhelli Słowackiego (1 XI 1987), Martwe dusze Gogola w reżyserii Kocura (11 III 1988), Eliasz Martina Bubera w przekładzie i reżyserii Kocura (28 VI 1988), Wyspa Athola Fugarda (20 XI 1988), Magia grzechu Calderóna (18 I 1989).

W marcu 1989 władze zdecydowały o likwidacji Drugiego Studia. Oficjalnym powodem rozwiązania był niski poziom artystyczny teatru. Do premiery będącego w trakcie prób Don Juana nie doszło. 19 czerwca 1989 grupa stażystów wystawiła Eliasza w nowej inscenizacji, uznanego przez krytykę za najbardziej dojrzały spektakl w działalności Drugiego Studia.
21 czerwca 1989 Zbigniew Osiński ogłosił projekt założeń programowych ośrodka dokumentacji badań twórczości Grotowskiego i Teatru Laboratorium, który od 1 stycznia 1990 zaczął funkcjonować pod nazwą Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, a od 2007 jako Instytut im. Jerzego Grotowskiego.

Hasło na podstawie pracy magisterskiej Adeli Karszni Działalność Ośrodka Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych w latach 1990–1994, napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Janusza Deglera w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2003, opracowała Katarzyna Lemańska