neo-teatr

pojęcie pojawiające się we wczesnych tekstach Jerzego Grotowskiego (m.in. Śmierć i reinkarnacja teatru), a oznaczające proponowaną przez niego nową formę sztuki teatralnej. Powinna się ona narodzić wobec stwierdzonej przez reżysera śmierci „teatru faktu”, który koncentrował się na przedstawianiu działań ludzi i wydarzeń z ich udziałem (w tej funkcji skutecznie i ostatecznie zastąpiły teatr kino i telewizja). Zasadniczymi wartościami „neo-teatru” miały być obecność żywego aktora odpowiadającego bezpośrednio na reakcje widzów oraz nowoczesna inscenizacja dążąca do wywoływania i wzmacniania konfrontacji i dialogu sceny i widowni. Byłby to więc nie teatr naśladowczych przedstawień, ale teatr bezpośredniego spotkania, a zarazem świeckiego rytuału. W dziele jego tworzenia Grotowski postulował wykorzystanie dialektycznego związku między powagą a szyderstwem, co miało otwierać aktorów i widzów na iluzyjność świata i stanowiące jego naturę dynamiczne sprzeczności. Za próby realizacji tej idei, a zarazem za etapy jej praktycznego rozwijania i doprecyzowania, uznać można pierwsze przedstawienia Teatru 13 Rzędów: Orfeusz, Kain, Misterium-Buffo i Siakuntalę (teksty towarzyszące dwóm ostatnim przedstawieniom rozwijają ideę „filozoficznej zabawy”). Znalazła one swe dopełnienie w koncepcji dialektyki ośmieszenia i apoteozy.