Przed Grotowskim. Przewodnik po Włoszech teatralnych

Wydawnictwo Pasaże, Kraków 2017

U początków włoskiej neoawangardy nie było Jerzego Grotowskiego, chociaż data jego reżyserskiego debiutu z zespołem Teatru 13 Rzędów – rok 1959 – zbiega się w czasie z debiutami artystów związanych z rzymskim teatrem alternatywnym – Claudia Remondiniego, Carla Quartucciego i Carmela Benego – wyznaczającymi w historii włoskiego teatru symboliczny początek Nowego Teatru. Artyści neoawangardy odwoływali się przede wszystkim do Bertolta Brechta, odkrywanej właśnie spuścizny Antonina Artauda i futurystów. Nazwisko Grotowskiego w kontekście neoawangardy pojawia się zazwyczaj w pracach historyków młodszego pokolenia i narracjach samych artystów, którzy debiutowali w tym okresie, i należy tłumaczyć je błędem logicznym wynikającym z niezwykłej popularności, jaką polski reżyser zyskał po weneckim Biennale Teatru w 1975 i dzięki wymianom prac, prowadzonym na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku w Workcenter of Jerzy Grotowski w Vallicelle pod Pontederą. Właśnie specyficzna sytuacja instytucjonalna włoskiego środowiska szeroko rozumianych teatrów poszukujących przed osiedleniem się Grotowskiego w Vallicelle stanowi przedmiot moich zainteresowań i temat niniejszej książki, a jej tytuł – Przed Grotowskim – nawiązuje właśnie do okresu, kiedy narracja na temat znaczenia twórczości artysty dla włoskiego teatru poszukującego nie była jeszcze uprawomocniona jego późniejszymi działaniami na terenie Włoch.