Molik Zygmunt

(1930–2010), aktor, teoretyk teatru, pedagog.

Numer Identyfikacji Podatkowej 898–181–82–17. Podaję go nie bez kozery. Ze względu na nikłość dokumentów, wielkie ich rozproszenie po całym niemal świecie, dane weryfikuję w sporej mierze na podstawie dokumentów Polskiej Agencji Artystycznej „Pagart” z okresu 4 kwietnia 1978 – 15 czerwca 1989. Są to „Zgłoszenia Prowizji”. Agencja ta miała w swych rękach paszporty wszystkich artystów, „organizowała” więc wszelkie zagraniczne zajęcia, pobierając za swe usługi 10 procent honorarium.

Zygmunt Molik burzy panujący stereotyp w wyobrażeniu o ludziach z zespołu Teatru Laboratorium. Jest on właśnie bardzo „logiczny”, „klarowny”, „jasny”, „racjonalny”, niezwykle przy tym powściągliwy w słowach, zwłaszcza oceniających innych. To nie oznacza jednak, że nie zajmuje on stanowiska w różnych sprawach, bo je zajmuje, ale tylko wtedy, kiedy te sprawy mają dla niego jakieś istotne znaczenie. Nie jest przy tym i nigdy nie był materiałem na „fanatyka”. Sądzę, że jest organicznie dożywotnio na to uodporniony [...]. Był jednym z filarów Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego – jednego z najważniejszych zespołów w historii nowożytnego teatru [...]. W Teatrze Laboratorium miał też swoje największe osiągnięcia jako aktor, spośród których przynajmniej dwa pozostaną w historii teatru: Jakub-Harfiarz w Akropolis wg Wyspiańskiego i Judasz w Apocalypsis cum figuris – ostatnie jego dokonanie aktorskie. [...] Kiedy pojawiła się konieczność wprowadzenia codziennych ćwiczeń w zespole – było to jesienią 1960 roku, w trakcie pracy nad Siakuntalą – Molik zaczął prowadzić pracę nad głosem. To właśnie on sprawdzał działanie słynnych „rezonatorów”, które w latach sześćdziesiątych (zwłaszcza od rozpoczęcia przez zespół zagranicznych podróży i ukazania się angielskiej edycji książki Grotowskiego Ku teatrowi ubogiemu w 1968 roku) wywołały aż tyle zamieszania na całym świecie [...]. Jeśli Grotowski nazwał kiedyś Jerzego Gurawskiego – „doktorem przestrzeni teatralnej” (w podobnym znaczeniu, w jakim w średniowieczu istnieli „doktorowie Kościoła"), to o Zygmuncie Moliku można powiedzieć, że był i jest „doktorem pracy nad głosem”, co w tym przypadku polega przede wszystkim na „wyprowadzaniu głosu z cielesności, z działania całym organizmem”[...].

(Zbigniew Osiński: Zygmunt Molik, [w:] Zygmunt Molik, redakcja merytoryczna: Zbigniew Osiński, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław 1992, s. 3–6).

Zygmunt Molik urodził się w Krakowie 4 kwietnia 1930, zmarł we Wrocławiu 6 czerwca 2010. Urodził się jako syn Mikołaja i Marii z domu Zych. Miał starszą siostrę Joannę, obecnie mieszkającą w Gdańsku (studiowała historię sztuki). Rodzina Molików mieszkała w Krakowie, przy ulicy Krowoderskiej 19. Szkołę Podstawową św. Wojciecha, przy placu Biskupim miał po przeciwnej stronie ulicy, toteż zawsze był w szkole ostatni. Nauka nie sprawiała mu najmniejszych trudności. Nikt nie widział, aby się uczył, a stopnie miał świetne. Tak zwaną małą maturę zdał na tajnym nauczaniu prowadzonym przez prof. Zarzyckiego w Krakowie. Maturę zdał w I LO im. Stefana Żeromskiego w Jeleniej Górze w 1948 r. Uczył się w klasie humanistycznej, zaś jego klasowym kolegą był Krzysztof Jaxa-Chamiec. W równoległej klasie (matematyczno-fizycznej) uczył się Stanisław Bareja. Rodzina znalazła się w Jeleniej Górze, aby wspomóc chorującego po pobycie w obozie w Płaszowie wuja, skierowanego po wojnie do pracy w Jeżowie Sudeckim koło Jeleniej Góry. Było tam lotnisko szybowcowe i Przedsiębiorstwo Doświadczalno-Produkcyjne Szybowców. Tam Zygmunt mieszkał czas jakiś, podwożony do szkoły bryczką.

We wrześniu 1948 podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim na Wydziale Prawa. Po latach wspominał:

To były pyszne studia, bardzo interesujące. Wtedy jeszcze na Uniwersytecie Jagiellońskim wykładali dawni profesorowie. To był wspaniały czas, zaliczyłem pierwszy semestr. Potem, niestety, przyszła wiosna i jakoś chyba byłem za młody na tak poważne skupienie, bo... przerzuciłem się na stadion, tam był basen. I – trudno było mi wrócić na mój rok. Gdy przyszła jesień, znowu chciałem studiować, poszedłem na AWF w Warszawie. Tu znów – pół roku bardzo dobrze mi szło. Ale potem mieliśmy zbyt dużo wolnego czasu i dużo graliśmy w brydża po nocach. Wobec tego w ZMP zadecydowali, by mnie i kolegę wyrzucić za te ekstrawagancje, mimo że mieliśmy bardzo dobre stopnie. Uważano, że wprowadzamy bardzo niekorzystny dekadencko-inteligencki ferment na uczelni – kto to widział po nocach grać w brydża! Pamiętajmy, to był przełom lat pięćdziesiątych i wiele zaczynało się zmieniać. Wyrzucono przedwojennych, nielojalnych profesorów, na etatach profesorskich zatrudniono jakichś adiunktów, asystentów. [...] W następnym roku akademickim wróciłem na prawo [...]. Zacząłem studiować, ale tym razem poddałem się już po dwóch tygodniach [...]. Zupełnie inna uczelnia, inny poziom. Nie dało się studiować.

Nie miałem co z sobą robić, taki pogubiony młody człowiek. Przez przypadek dostałem się do „Artosu”, gdzie mnie polecił mój kolega z Jeleniej Góry, Jerzy Jarocki, z którym zdawałem maturę. On był już wtedy w szkole teatralnej. Nauczył mnie jakiegoś wiersza, poszedłem na przesłuchanie. To było wszystko, co umiałem w tej dziedzinie. Tam pracowałem rok czy półtora.

(Teresa Wilniewczyc: Całe moje życie. Rozmowa z Zygmuntem Molikiem, aktorem Teatru 13 Rzędów i Teatru Laboratorium, „Notatnik Teatralny” 2001, nr 22–23, s. 113–114).

Już w pierwszym miesiącu zarobił roczną pensję ojca. Molikowie mieszkali wówczas przy ul. Krowoderskiej 22, z bujnymi ogrodami zakonu sióstr Wizytek za oknem. 12 stycznia 1951 Zygmunt Molik rozpoczął służbę wojskową w 36 Pułku Piechoty Lubliniec, z adnotacjami: urzędnik, wzrost 166, obwód klatki piersiowej 90/83. W stopniu plutonowego ze specjalizacją wojskową pisarz, kreślarz, bibliotekarz trafił do Zespołu Pieśni i Tańca prowadzonego przez Leopolda Kozłowskiego – jako recytator i konferansjer. „Pod jego skrzydłami te dwa lata wcale przyjemnie sobie przesłużyłem. Chciał mnie mieć w chórze, jednak podczas przesłuchania tak cudownie i wiarygodnie fałszowałem, że poddał się natychmiast. Nie chciało mi się śpiewać - cztery godziny prób!” (Całe moje życie…, s. 114). Z dniem 16 października 1953 Zygmunta Molika przeniesiono do rezerwy.

1 września 1953 podjął studia na Wydziale Estradowym Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, istniejącym w latach 1953–1958. W czasie studiów mieszkał najpierw przy ul. Lipińskiej 6, a następnie w akademiku przy Krakowskim Przedmieściu 56. Jeden z ówczesnych współlokatorów, kolega z roku obdaruje go w dniu 12 kwietnia 1959 zdjęciem z dedykacją: „Na pamiątkę czteroletniej gehenny współlokatorskiej a Monsieur Ripois – Jurek Połomski”. Tutaj był już Zygmunt Molik wyróżniającym się studentem. Otrzymywał stypendia dziekańskie i rektorskie. Profesorami na Wydziale byli: Kazimierz Rudzki (żywe słowo i zadania aktorskie), Henryk Borowski (zadania aktorskie), Irena Kwiatkowska (żywe słowo), Leon Wyrzykowski (żywe słowo), Leon Schiller (piosenka sceniczna), Jerzy Kreczmar (literatura powszechna), Ludwik Sempoliński, Karol Stromenger (umuzykalnienie, historia teatru powszechnego), Piotr Michałowski (głos), Leon Bukowiecki (solfeż, chór), Jan Białostocki (historia sztuki). Dyplom aktorski otrzymał Molik w czerwcu 1957 (numer dyplomu 131). Jako przedstawienie dyplomowe zaprezentowano w dniach 27, 28, 29, 31 maja oraz 1, 3 czerwca Porwanie Sabinek, farsę Juliana Tuwima w 4 aktach według Franza von Schontana. Opiekę reżyserską nad spektaklem sprawowała Stanisława Perzanowska, przy współpracy Stanisława Jaśkiewicza. Z dniem 1 września 1957 zaangażował Zygmunta Molika Teatr „7.15” w Łodzi pod artystycznym kierownictwem Jerzego Antczaka. Do 30 września 1958 aktor wystąpił w dwóch spektaklach reżyserowanych przez dyrektora: Liliom Franciszka Molnara (Doktór, Komisarz; premiera: 9 II 1958) i Pułapka na Myszy Agaty Christie (Major; premiera: 22 V 1958).

Gdy skończyłem [studia] to musiałem iść do teatru, wybrałem całkiem nowy, utworzony w roku, w którym skończyłem szkołę. Zupełnie nieznany: nieznany reżyser, nieznani ludzie. Tylko program był raczej ambitny. Po roku teatr skończył się, a ja razem z nim. Jeszcze raz byłem całkiem wolny.

(niepublikowany wywiad Jenny Kumiegi przeprowadzony 3 III 1981).

Z początkiem kolejnego sezonu, 1 września 1958 Molik podjął współpracę z Państwowym Teatrem Ziemi Opolskiej w Opolu pod dyrekcją Mariana Godlewskiego. Tu również wystąpił w dwóch spektaklach: Lato w Nohant Jarosława Iwaszkiewicza (Maurycy; premiera: 6 XII 1958, reżyseria Marian Godlewski) i Wieczór Trzech Króli Williama Shakespeare’a (Fabian; premiera: 4 IV 1959, reżyseria: Romana Bohdanowicz). Współpracę tę także zakończył po jednym sezonie.

Czegoś mi brakowało [...] Czekałem na coś... […] Gdy przyjaciel, Jerzy Turek powiedział mi, żebym się zaangażował do Teatru Ziemi Opolskiej, w którym on już pracował, przyjechałem i zatrudniłem się bardzo szybko. Znów było przyjemnie, ale dalej to nie było to. Ciągle czekałem. [...] I któregoś dnia przyszedł do teatru Grotowski. Powiedział [...]. że chce robić teatr, który ma jakby definiować, zgłębiać wiedzę o bycie, istnieniu, coś w tym rodzaju. Użył jakiegoś greckiego określenia. Mnie to zainteresowało. Nie wahałem się, poszedłem do Teatru 13 Rzędów.

(Całe moje życie…, s. 114).

Grotowskiego poznałem w 1955 roku. Zetknęliśmy się na studenckim obozie naukowym. On studiował wtedy aktorstwo w Krakowie, ja w Warszawie. Bardzo mnie wtedy Jerzy zainteresował swoim wystąpieniem na temat monologu wewnętrznego. Po dyplomie pracowałem rok w Łodzi i rok w Teatrze Ziemi Opolskiej. Prawdę mówiąc aktorstwo mnie wtedy nie za bardzo interesowało. Raczej trochę bawiło. [...] Czekałem na coś rzeczywiście ważnego, co mnie pochłonie, co stanie się moim życiem. – I wtedy pojawił się w Opolu Grotowski. – Właśnie. Wyłuskał mnie z teatru…

(Tadeusz Burzyński, O Grotowskim i tajemnicach głosu. Rozmowa z Zygmuntem Molikiem. „Gazeta Robotnicza. Magazyn Tygodniowy” 1990 nr 121, z 25 maja, s. 6. Przedruk [w:] Burzyński Tadeusz: Mój Grotowski, wybór i opracowanie Janusz Degler i Grzegorz Ziółkowski, posłowie Janusz Degler, Wrocław 2006, s. 287).

Współpracę z Teatrem 13 Rzędów podjął Molik oficjalnie z dniem 1 września 1959. W dniu 8 marca 1963 roku Jerzy Grotowski podpisał podwyższenie wynagrodzenia do 2 900 złotych miesięcznie (132/63/T). Natomiast w październiku tego samego roku Ministerstwo Kultury i Sztuki stwierdziło, że Zygmunt Molik jest „zatrudniony okresowo […] w charakterze aktora, mieszka okresowo przy ul. Sienkiewicza 25 m. 7 – przysługuje mu więc prawo do zajmowania powierzchni mieszkalnej” (MKiS T.V.15/53/63 z 3 X 1963). W dniu 14 lutego 1959 Molik został członkiem związku Zawodowego Instytucji Artystycznych (Zarząd Okręgu Katowice), otrzymał legitymację nr 8544 i opłacał składki do roku 1971. Mógł więc taniej kupować bilety na spektakle, czy skorzystać z wczasów w Dziwnowie (29 VI 1970). Był też członkiem Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu ZASP od 19 sierpnia 1958 (legitymacja nr 3166). Jako aktor Teatru 13 Rzędów wystąpił kolejno w następujących rolach: Heurtebis w Orfeuszu, Fryzjer w Kabarecie Błażeja Sartra (także reżyseria), Alfa i Omega w Kainie, Optymistienko w Misterium buffo, Król Duszjanta w Siakuntali, Gustaw-Konrad w – Dziadach, Teodor w Idiocie, Doktor, Szatan, Dozorca ogrodu, Papież, Car, Nieznajomy w Kordianie, Jakub, Harfiarz w Akropolis, Stary człowiek, Bartek w Tragicznych dziejach doktora Fausta oraz Hamlet w Studium o Hamlecie. Wyreżyserował też i wystąpił w faktomontażu Pamiętnik Śląski. Był czołowym aktorem zespołu, kreującym wiodące i wymagające role o bardzo różnorodnym charakterze, wśród których na plan pierwszy wysuwają się kreacje w Dziadach, Kordianie, Akropolis i Studium o Hamlecie, należące do największych osiągnięć aktora i wyznaczające istotne momenty w dziejach polskiej i europejskiej sztuki aktorskiej. W ramach prac warsztatowych i treningowych prowadzonych regularnie od 1960 roku był Molik odpowiedzialny za pracę nad głosem. Rozpoczął także prowadzenie warsztatów z tego zakresu dla aktorów zagranicznych (Helsinki 1–15 IV 1964) – Kansainvalisen Teatteri-Instituutin Suomen Keskus, Svenska Teaterus Elevskola. W tym samym okresie okazjonalnie występował w polskich filmach (m.in. Krzyż walecznych Kazimierza Kutza, 1958; Tarpany Kazimierza Kutza, 1961). Oprócz tego w ramach Estrady Teatru 13 Rzędów powstał reżyserowany przez Molika Faktomontaż – Pamiętnik Śląski (9 VII 1961).

Akropolis, fragment z monologiem Zygmunta Molika

W roku 1964 Zygmunt Molik poślubił Teresę z domu Płachtej (zm. 17 V 1995). Z tego związku urodziła się dwójka dzieci: syn Rafał (1 XI 1967) i córka Anna (27 IX 1974).

W roku 1965, po przeniesieniu Teatru 13 Rzędów do Wrocławia, aktor na półtora roku przerwał współpracę z zespołem Grotowskiego, co po latach wyjaśniał w następujący sposób:

byłem już tak wyeksploatowany i zmęczony, że fizycznie nie byłem w stanie pociągnąć dalszej pracy. To była konieczność życiowa. Grot i Flaszen szaleli, gdy odchodziłem, robili wszystko, żebym został, ale ja już nie byłem w stanie. Miałem za sobą kilka lat ciężkiej fizycznej harówy [...] Proszę sobie wyobrazić; zdarzało się, że w objeździe po ziemi opolskiej, żeby wyrobić normę, grywaliśmy Akropolis dwa, trzy razy dziennie!

(Całe moje życie…, s. 115).

Opuściwszy zespół Grotowskiego, Molik zaangażował się do Państwowego Teatru Rozmaitości w Krakowie, gdzie zgodnie z umową podpisaną z dyrektor Haliną Gryglaszewską 19 marca 1966, a mającą obowiązywać od 1 września 1966 otrzymywał gażę w wysokości 3 300 zł miesięcznie. W Teatrze Rozmaitości wystąpił w następujących przedstawieniach: Latające narzeczone Marca Camolettiego, reżyseria: Halina Gryglaszewska (Robert; premiera: 3 X 1965); Dallas, w samo południe Ryszarda Smożewskiego i Stefana Bratkowskiego, reżyseria: Ryszard Smożewski (Narrator; premiera: 22 XII 1966); Strach i nędza Trzeciej Rzeszy Bertolda Brechta, reżyseria: Gryglaszewska (Pierwszy SS-man, Ypsylon, Dievenbach, Radca, Pan z biura, Ksiądz, Mówca; premiera: 31 VIII 1966) i Kiss me, Kate! Cole’a Portera, reżyseria: Jerzy Ukleja (Gangster I; premiera: 16 XI 1966).

To była dla mnie cudowna rozrywka, uroczy musicalowy repertuar. Śpiewałem, stepowałem. Jeździliśmy po tych pięknych wsiach podhalańskich, bo częściowo to był teatr objazdowy. Cudowny okres. [...] Jednak w środku sezonu dałem nogę, bo Grotowski wezwał mnie w związku z ważnym wyjazdem zespołu z Akropolis [...] Moja rola okazała się nie do zastąpienia.

(Całe moje życie…, s. 116).

Począwszy od 1 marca 1967 aż do momentu samorozwiązania Teatru Laboratorium pozostawał Molik jego członkiem, biorąc udział w gościnnych występach zagranicznych z Akropolis, Księciem Niezłomnym, w którego III wariancie zagrał Tarudanta (premiera 19 III 1968). W roku 1968 spędził w trasie wraz z zespołem 70 dni, zmieniając kraje i kontynenty: Edynburg, Paryż, Londyn – Twickenham (realizacja filmowa Akropolis), Meksyk (XIX Igrzyska Olimpijskie), Aix-en-Provence. Tylko w czasie tego tourneé Molik 62 razy grał Jakuba-Harfiarza (plus 7 dni rejestracji filmowej) oraz 12 razy – Tarudanta. W ostatnim przedstawieniu Grotowskiego Apocalypsis cum figuris stworzył jedną ze swych największych kreacji – Judasza.

Rok 1969 zapisał się w jego pamięci przede wszystkim jako rok występów w Wielkiej Brytania i USA. Z tego okresu Molik zapamiętał szczególnie wielkie party u André Gregory’ego, na które przybyli m.in. André Previn i Leonard Bernstein z żoną (z którą większość przyjęcia kłócił się namiętnie). Zgromadzony tłumnie tous les grands monde interesował się jednak głównie urokami baru…

Rok 1970 to przede wszystkim Iran i Liban – tournée z Księciem Niezłomnym. W szafie Zygmunta wciąż wisi szlafrok – prywatny prezent od szachini Farah Diby! Pamięci warte były też misy astrachańskiego kawioru, które z braku chętnych pochłaniał głównie Zygmunt. Pamiętał również wszechobecną ochronę: zrobienie siusiu za krzaczkiem groziło zbezczeszczeniem urzędnika państwowego.

Ze spektaklami Księcia Niezłomnego i Apocalypsis… podróżował też po Polsce i świecie w kolejnych latach. W latach 1973–74 brał także udział w stażach parateatralnych (w Brzezince, w USA, Francji i Australii), ale nie należał – wówczas jeszcze – do osób silnie zaangażowanych w działania tego typu. „Nie czułem się w tym za dobrze. Nie oznacza to dokładnie, że zaprzestałem tej pracy, stałem się bardziej człowiekiem poparcia, z zewnątrz. Moja obecność wówczas nie była konieczna w pracy, ale wędrowałem z grupą wszędzie. Moja funkcja związana była z tym, co w wojsku nazywane jest logistyką: zajmowanie się zaopatrzeniem, kredyty, materiały, problemy – troszczyłem się o to wszystko, co było potrzebne, żeby inni mogli czuć się zabezpieczeni” (niepublikowany wywiad z Jenny Kumiegą z 3 III 1981).

Z dniem 2 stycznia 1975 Molik objął kierownictwo Laboratorium Terapii Zawodu Acting Therapy, prowadzącego poradnictwo w dziedzinie techniki aktorskiej.

Acting Therapy początkowo pomyślana była jako pomoc dla aktorów zawodowych w ich trudnościach warsztatowych. Chcieliśmy przekazać część naszych doświadczeń w zakresie usuwania typowych dla aktora blokad głosu, ciała, oddechu, energii. Okazało się jednak, że najpoważniejsze blokady fizyczne są tak mocno zazębione z psychiką, że na dłuższą metę niezbędna okazała się orientacja na człowieka, bez względu na to, czy jest to aktor, ktoś luźno związany z działalnością teatralną, czy też zainteresowany zagadnieniem Acting Therapy z zupełnie innych, często bardzo osobistych względów.

(Zygmunt Molik, archiwum domowe).

Zgodnie z tymi założeniami początkowo starano się zainteresować działalnością „poradni” zawodowców organizując spotkania informacyjne (m.in. w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Olsztynie, IV–V 1975) dla „Kolegów Aktorów interesujących się doświadczeniem i praktyką przezwyciężenia trudności z oddechem, głosem, usztywnieniem ciała, nadmierną ociężałością”. W kolejnych latach następowało poszerzenie zakresu działań w ramach Acting Therapy, które równolegle zyskiwały wymiar projektu międzynarodowego. Stopniowo działalność „poradni” koncentrowała się wokół osoby Zygmunta Molika i prowadzonych przez niego warsztatów, które od około 1980 roku przyjmowały równoważną z Acting Therapy – nazwę Voice and Body. W latach 1979–1981 brał też udział w działaniach z cyklu Drzewo Ludzi.

Poniżej zamieszczone zostało kalendarium prac prowadzonych przez Zygmunta Molika w ramach Acting Therapy i Voice and Body, a także prac reżyserskich prowadzonych wspólnie z członkami Teatru Laboratorium, jak i samodzielnie w latach 1975–1991. Niekiedy precyzyjne ustalenie poszczególnych dat i miejsc jest na tym etapie pracy trudne, gdyż w zachowanych źródłach istnieją znaczne rozbieżności.

Kalendarium:

1975

• maj, Wrocław – staż Acting Therapy
• 28–29 czerwca, 5–6 lipca, Wrocław – staże Acting Therapy
• wrzesień, Wenecja – Biennale di Venezia „Uniwersytet Poszukiwań II” San Giacomo in Palude
• październik, Wenecja – Apocalypsis cum figuris, tournée
• 31 października – 5 listopada – konsultacje Acting Therapy, w ramach Biennale
• 7–14 listopada, 16–22 listopada – Acting therapy, w ramach Biennale

1976

• 28 stycznia – 7 lutego, Opole – konsultacje wyjazdowe w Teatrze im. Jana Kochanowskiego
• 26 marca – 5 kwietnia, Lozanna – Acting Therapy
• 1 maja – 30 lipca, La Tenaille (Francja) – Instytut Stażowy „Grotowski 76”, w jego ramach Acting Therapy : 1–3 i 4–15 maja
• sierpień, Wrocław – zajęcia dla grupy stażystów amerykańskich (kultura i język polski dla cudzoziemców)
• 16–29 listopada, Wrocław – nagrania francuskiego studia Cinopsis, których efektem jest reportaż filmowy zatytułowany Acting Therapy

Regulamin pracy dla ekipy:

Tak więc, mimo że kręcenie musi mieć miejsce również na samym początku – uczestnicy muszą być w przekonaniu, że jest to tylko „oswojenie”. Później kamera musi im towarzyszyć cały czas, aby stała się czymś bardzo zwyczajnym (jak jeszcze jeden uczestnik) nawet kiedy jest „ślepa” (Zygmunt Molik, archiwum domowe)

1977

• 2 stycznia, obejmuje obowiązki lidera prac stażowych Acting Therapy
• 1–11 lutego, 28 lutego – 11 marca, Berlin Zachodni – Acting Therapy
• 15–30 marca, Nowy Jork – Acting Therapy w ramach „Manhattan Project”
• 31 marca – 20 kwietnia, Hamilton (Kanada) Actor’s Laboratory Theatre – Acting Therapy
• 7–14 sierpnia, Wrocław – Acting Therapy
• 18–30 października i 7–18 listopada, Berkeley, Kalifornia – Acting Therapy (wg umowy z PAGART-em pobyt od 12 października do 21 listopada)

1978

• 1 lutego – 12 marca, Bordeaux – Acting Therapy
• 7–14 czerwca, Gdańsk-Oliwa Acting Therapy
• czerwiec – lipiec, Brisbane – zajęcia praktyczne w Kelvin Grove College of Advanced Education
• 6–18 października, Gdańsk – Apocalypsis cum figuris

1979

• styczeń/luty, Mediolan – sześciokrotnie Apocalypsis cum figuris
• 21 marca otrzymuje Złoty Krzyż Zasługi
• 20–30 kwietnia, Lecco (Włochy) – Drzewo Ludzi
• czerwiec, Pontedera – Drzewo Ludzi, Apocalypsis cum figuris
• 22–27 września, Bordeaux Voice and Body, druga realizacja programu Drzewo Ludzi
• 16–30 październik, Turyn – Acting Therapy z Cooperativa della Svolta
• listopad/grudzień, Mediolan, Rzym – Drzewo Ludzi
• 1979/1980, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego – wykłady z kultury żywego słowa

1980

• 18–23 stycznia, Genua – Apocalypsis cum figuris
• 2 marca, Rawicz – Apocalypsis cum figuris
• 31 marca – 12 kwietnia, Lozanna – Acting Therapy
• 17–31 maja, Turyn – staż dla Teatro del Canta – Voice and Body (informacja z dokumentów Giovanniego Palmulli)
• czerwiec, Bordeaux – Voice and Body, Athelier de Mussicotherapie (w dokumentach AFDAS 19 maja – 11 czerwca)
• 23 sierpnia – 29 września, Toronto – Actor’s Laboratory Theatre, Voice Therapy
• 3–17 listopada, Turyn, Cabaret Voltaire, Voice and Body

1981

• 21 stycznia – 3 lutego, Lozanna, Théâtre Onza – Acting Therapy
• 28 lutego – 6 marca, Wrocław, Thanatos polski. Inkantacje – próby otwarte
• 9 marca – 3 maja, Palermo/Trappeto „La realizzacioni”, seminarium Uniwersytetu Palermo, Acting Therapy
• 1–19 kwietnia, Bordeaux, Centre F.M. – Acting Therapy
• lipiec, Theaterhause w Berlinie Zachodnim – Acting Therapy
• 22–31 października, Cardiff, udział w sympozjum międzynarodowym z cyklu Giving Voice
• 13 listopada – 4 grudnia, Berlin Zachodni – Acting Therapy

1982

• 5–18 marca, Pontedera, Acting Therapy w ramach sesji międzynarodowej
• 13–27 marca, Livorno, Centro Teatrale Asylum – Voice and Body
• 7–18 czerwca, Aarhus – warsztaty Teatru Laboratorium w Aarhus Teater Akademi – Stemme og Korp (Voice and Body)
• 18–30 czerwca, Cagliari – Confronti teatrali – Voice and Body
• 1–18 lipca, Bordeaux, Centre F.M. – Voice and Body
• 21 lipca – 10 sierpnia, Montalcino – Voice and Body
• 22 września – 2 października, Wrocław – staż i praktyki zawodowe
• 2–20 listopada, Cardiff, staże w ramach Cardiff Laboratory Teatre (CPR)
• 28 października 1982 – 15 lutego 1983, Berlin Zachodni, Hochschule der Künste (zaproszenie prof. Ruth Melching-Preller) – warsztaty i reżyseria Peer Gynta wg Henrika Ibsena (premiera 12 II 1983)

1983

• 13–29 kwietnia, Paryż dla Fonds d’Assurance Formation des Activities du Spectacle (AFDAS)
• 3–11 i 13–20 maja, Neapol, Spontana Theater – Voice and Body
• 22 maja – 1 czerwca, Wiedeń – Voice and Body
• 15 czerwca – 11 lipca, Berlin Zachodni – Voice and Body
• sierpień – październik, Kanada i Stany Zjednoczone
• 28 sierpnia – 9 września, Toronto – Actor’s Laboratory Theatre, The actor: Body and Voice
• 12–20 września, Nowy York – New York University
• 25 września – 9 października, Montreal z Le Groupe de la Veillée
• 14–29 października, Sherbrooke – Le Theatre de la Pour suite, Voice and Body
• 2–9 października, Quebec, City October ’83, we współpracy z Dance Partout

1984

• 28 stycznia – 22 lutego, Berlin – staż w Berlin Theaterhaus
• 12 marca – 1 kwietnia, Holmfirth (Anglia) – staż w Babel Theatre
• 2–27 kwietnia, 7–14 maja, Paryż – staże dla AFDAS
• 1–15 maja, Zurych – staż w Theatreschule (uwaga: brak potwierdzenia w dokumentach Pagartu)
• 22 czerwca – 13 lipca, Berlin – Voice and Body
• 16–31 sierpnia, Clermont-Ferrand – staż Voice and Body w France Recherche Theatrale Vie
• 25–29 września, 1–13 października, Paryż – Body and Voice we współpracy z AFDAS
• 27 października – 12 grudnia, Toronto – Body and Voice
• październik, Ottawa – z The National Arts Centre and University of Ottawa

1985

• 5 stycznia – 12 lutego, Toronto – Actor’s Laboratory Theatre – reżyseria Makbeta Szekspira
• 23 marca – początek czerwca, Wiedeń – staż (wg pisma potwierdzającego dla Pagartu z 13 czerwca 1985)
• 30 kwietnia – 12 maja, Berlin – Voice and Body
• 4–28 czerwca, Paryż – Voice and Body we współpracy z AFDAS
• 28 czerwca – 25 lipca, Berlin – Voice and Body
• 1–30 sierpnia, Clermont-Ferrand – Voice and Body
• 1–14 października, Paryż – Voice and Body we współpracy z AFDAS.
• 27 października – 5 listopada, Toronto – Voice and Body w Actor’ s Laboratory Theatre (uwaga: brak potwierdzenia w dokumentacji Pagartu).
• 27 grudnia – 6 stycznia 1986, Berno – Voice and Body

1986

• 7–18 stycznia, Gerlingen (Niemcy) – staż
• 28 lutego – 26 marca, Theaterhaus w Berlinie Zachodnim – Voice and Body
• 24 kwietnia – 2 maja, Wilrijk/Antwerpia – staż w Belgia Centrum voor Experimenteel Theater
• 5 maja – 7 czerwca, Paryż – Voice and Body we współpracy z AFDAS
• 11–14 czerwca, Berno – Voice and Body
• 28 czerwca – 26 lipca, Berlin – reżyseria przedstawienia w ramach obchodów pięciolecia Theaterhaus (sceny, monologi, pieśni)
• 1–9 sierpnia, Zurich – Voice and Body
• 6–17 października, Hamburg – seminarium Stimme und Korper w Instytucie Teatralnym Theater Monsun
• 10–20 listopada, Tybinga – Voice and Body
• 27 grudnia – 4 stycznia 1987, Zurich – International Weihnachtskurse

1987

• 22 lutego – 10 marca, Allston (USA) – Voice and Body
• 20 marca – 20 maja, Berlin – w Theaterhaus wspólnie z Christopherem Emrichem reżyseruje To sing or not to sing – sceny z Szekspira i Goethego (przestawienie poświęcone pamięci Zbigniewa Cynkutisa)
• 10–30 czerwca, Paryż – Voice and Body we współpracy z AFDAS
• 17 lipca – 2 sierpnia, Berlin, Theaterhaus – Voice and Body
• 5–11 września, Oldenburg – Voice and Body
• 12–31 października, Montpellier – Voice and Body w Conservatoire Nation de Region
• 17 listopada – 1 grudnia, Tybinga – Voice and Body
• 1–18 grudnia, Berlin – Voice and Body

1988

• 10–15 lutego, Brema – Voice and Body
• 2–11 marca, Berno – seminarium pracy wokalnej w Zentrum fur Dramatische Experimentation przy Theater-Gruppe Tulari Boga (uwaga: brak potwierdzenia w dokumentacji Pagartu)
• 27 marca – 9 kwietnia, Berlin – Voice and Body
• 9–28 maja, Tybinga – Voice and Body
• 7–31 lipca, Berlin – Voice and Body
• 10–15 listopada, Brema – Voice and Body

1989

• 27 stycznia – 19 lutego, Berlin – Voice and Body
• 19–23 maja, Wojków-Kowary – sympozjum poświęcone 30-leciu Teatru Laboratorium.
• maj, Tybinga – Voice and Body
• 8–20 lipca, Berlin – Voice and Body
• 16–25 października, Turyn, Teatr Teatrosfera, w ramach 10-letniego projektu „Spaziolaboratiorio” – Voice and Body
• 27 października – 4 listopada, Turyn, Teatr Teatrosfera – Voice and Body

1990

• 18 kwietnia, Wrocław, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych – spotkanie z aktorami Szkoły Sztuki Dramatycznej w Moskwie pod kierunkiem Anatolija Wasiljewa.
• 19–25 kwietnia, Cardiff – w ramach międzynarodowego projektu „Giving Voice"
• 3–17maja, Wrocław – staż na Wydziale Lalkarskim PWST; reżyseria Króla Leara Szekspira

1991

• 26–27 stycznia, 3–4 lutego, Boston Theater Arts Faculty Music and Theater Arts – Massachusetts Institute of Technology
• 1–7 kwietnia, Wrocław – Voice and Body
• 25–31 sierpnia, Praga – Voice and Body
• listopad, Paryż – Voice and Body we współpracy z AFDAS

1992

• 5–20 maja, Wrocław, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych – Voice and Body połączony z obchodami 40-lecia pracy artystycznej Zygmunta Molika

Po raz pierwszy zaprezentowano wówczas film dokumentalny ze spotkania z zespołem Szkoły Sztuki Dramatycznej Anatolija Wasiljewa z Moskwy (kwiecień 1990). Zorganizowano również wystawę „Życie i praca Zygmunta Molika” (projekt Barbary Karczmarek); ukazało się też wydawnictwo okolicznościowe.

• 1–11 listopada, Paryż AFDAS, staż Chants... pour Vivre
• 15–24 listopada, Turyn – Teatr Teatrosfera, Voice and Body

W czasie tego stażu zarejestrowano 3 ostatnie dni zajęć. Powstały dwa krótkie filmy. Kompilacja ćwiczeń i postażowe rozmowy ze studentami powiązane z prezentacją przez Zygmunta Molika omawianych zagadnień.

1993

• 1–9 maja, Wrocław, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych – staż
• 14–20 grudnia, Wrocław, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych – staż

1994

• 12 kwietnia – 2 maja, Wrocław, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, staż
• 10–20 maja, Turyn, Teatr Teatrosfera, Voice and Body
• 27 października – 5 listopada, Turyn, Teatr Teatrosfera, Voice and Body

1995

• 15–24 kwietnia, Turyn, Teatr Teatrosfera, Voice and Body
• 3–11 czerwca, Ludwigsburg – Tanz-Theaterwerkstatt, Voice and Body
• 25–29 września, Porsgrunn, Norwegian Theatre Laboratory
• 30 maja, Grenland Friteater, konferencja „My work with Grotowski”
• 12–18 czerwca, 17–23 grudnia, Wrocław, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, staże

1996

• 27 kwietnia – 2 maja, Wrocław, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, staż
• 7–16 stycznia i 18–23 maja, Turyn – Teatrosfera Voice and Body. 7 studentów pracowało nad performansem Divina Uscita inspirowanym tekstami Samuela Becketa
• 17, 18, 19 maja – prezentacje performansu Divina Uscita
• 27 kwietnia – 2 maja, Wrocław, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Voice and Body
• 31 maja – 5 czerwca, Ludwiksburg, Tanz-Theaterwerkstatt – Voice and Body
• 14–28 czerwca, Lozanna – Voice and Body
• 28 lipca – 6 sierpnia, 8–17 sierpnia, Berlin, staże Voice and Body
• 20–25 września, Cagliari (Sardynia) – Teatro Actores Alidos, sesja „O twórczości Jerzego Grotowskiego i jej recepcji”, spotkanie z Zygmuntem Molikiem i staż Voice and Body
• październik, Paryż – AFDAS, Voice and Body
• 21–29 października, Utrecht – The Netherlands International and Intercultural Theatre Activities, Voice and Body – Ryszard III Williama Szekspira (współpraca Emile Schra)
• 7–11 listopada, Wilno – Open Society House „The Shifing Point”, forum teatralne, konferencja, staż Voice and Body
• 7–15 grudnia, Kijów – Państwowy Ośrodek Sztuki Teatralnej im. Łesia Kurbasa – obok pokazu filmów dokumentalnych staż Voice and Body

1997

• 27 stycznia – 27 lutego, Paryż AFDAS, L’Acteur: Un Chant pour Vivre
• 1–6 maja, Wrocław, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych – Voice and Body
• 13–19 czerwca, Ludwigsburg, Tanze-Theaterwerkstatt – Voice and Body
• 28 lipca – 6 sierpnia, 8–17 sierpnia, Studios Summer 1997 Berlin, Interkunst – Voice and Body
• 31 sierpnia – 7 września, Londyn, International Workshop Festival – Voice and Body
• 16–25 września, Radolfzell am Badensee, Theater Institut Albatros – Voice and Body
• 29 września – 28 pażdziernika, Paryż AFDAS
• 17–23 listopada, Brno, Janacek Akademy of Musik – Voice and Body

1998

• 15–24 marca, Michałowice – staż Voice and Body
• 6–11 kwietnia, Wrocław Ośrodek Badań i Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, staż Voice and Body
• 20–25 kwietnia, Ryga, Łotewski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego ITI, Ministerstwo Kultury w Rydze i Dailes Teatris, staż Voice and Body
• 12 maja – 10 czerwca, 13–20 czerwca, Ludwiksburg, Tanze-Theaterwerkstatt – Voice and Body
• czerwiec/lipiec, Paryż AFDAS, Voice and Body
• 15–24 września, Radolfzell am Bodensee, Theater Institut Albatros – Voice and Body
• październik, Allensbach – Voice and Body
• 11 listopada – 28 grudnia, Lisbona – Voice and Body

1999

• 21–25 stycznia Faenze – La Casa del Teatro i Teatro duo Mondi, spotkanie otwarte reżyserów, aktorów, ludzi teatru, wśród innych wydarzeń wystąpienie Zygmunta Molika oraz staż Voice and Body
• 28 stycznia – 4 marca, Paryż AFDAS – Voice and Body
• 20–30 marca, Budapeszt – Voice and Body
• 11–16 maja, Wrocław, Ośrodek Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Voice and Body
• 22–28 maja, Turyn Teatrosfera „Speziolaboratorio” zakończenie projektu, staż
• 30 maja 22–28 maja, Turyn Teatrosfera „Speziolaboratorio” zakończenie projektu (1989–1999) oraz staż Voice and Body
• 30 maja – 4 czerwca, Ludwiksburg, Tanz und Theaterwerkstatt, Voice and Body
• 8–29 czerwca, Lizbona – Centro Cultural de Belém, seminarium przeznaczone dla aktorów poświęcone głosowi i sztuce aktorskiej, prowadzone przez Molika
• 14–23 września, Radolfzell am Bodensee, Theater Institut Albatros – Voice and Body, staż niedokończony z powodu choroby

W lutym 2000 roku odbiera z rąk Prezydenta RP w Warszawie Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (datowany 23 grudnia 1999).

17–22 kwietnia 2000, w Ośrodku Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych we Wrocławiu odbywa się pierwszy po chorobie staż Voice and Body (zgłosiło się 31 chętnych, uczestniczyło 15). Kolejne staże odbyły się w ośrodku w dniach: 9–13 kwietnia 2001, 10–14 kwietnia, 16–22 września 2002, 13–18 kwietnia, 9–14 maja 2003, 29 marca – 3 kwietnia 2004, 19–23 marca, 3–8 maja, 7–12 czerwca, 6–11 października, 8–12 listopada 2005, 19–23 kwietnia, 17–21 maja 2006, 14–16 stycznia 2007 (wydarzenie inaugurujące działalność Instytutu im. Jerzego Grotowskiego), 21–25 marca, 17–21 kwietnia 2007, 14–18 marca 2008. W tym okresie Zygmunt Molik prowadził też staże w teatrach i na uczelniach w Polsce (m.in. Gdański Archipelag Kultury, MDK w Gdańsku, Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu, Teatr im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Zakopanem, PWSFTViT im. Leona Schillera w Łodzi, PWST w Krakowie, filia we Wrocławiu, Teatr Pieśń Kozła we Wrocławiu, także w ramach programu realizowanego wspólnie z Manchester Metropolitan University, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie). Co roku prowadził też wiele staży Voice and Body w Europie, wielokrotnie powiązanych z sympozjami naukowymi (m.in. w Institut del Teatro l’Escola Superier d’art Dramatic w Barcelonie, w Interkunst Academia der Künste w Berlinie, na University of Kent w Canterbury, a także w instytucjach artystycznych w Cagliari, Genewie, Neapolu, Brukseli, Bordeaux, Lizbonie, Madrycie, Mediolanie, Paryżu, Puli, Rzymie Turynie i Utrechcie. W roku 2002 otrzymał I nagrodę na International Festival of Authorial Poetry w Mostarze. W kwietniu roku 2005 był gościem specjalnym sesji Międzynarodowej Szkoły Antropologii Teatru ISTA w Krzyżowej.

9 grudnia 2008 został odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Długa, a wciąż niepełna lista różnorodnych działań pedagogiczno-artystycznych podejmowanych przez Zygmunta Molika dowodzi, że wypracowana przez niego autorska metoda uaktywniania głosu poprzez ciało, zwana „Alfabetem Molika” cieszyła się wielką popularnością i uznaniem. Wiązało się to również z osobowością Mistrza, którego cechowały opanowanie i łagodność, cierpliwość i wyrozumiałość, autentyczne i odczuwalne zaangażowanie w pracę z każdym z osobna. Właściwe mu pogoda ducha i poczucie humoru miały homeostatyczny wpływ na nastroje w grupie studentów. We wszystkim zaś pomagała wielka, wypływająca z długoletniego doświadczenia, rozwaga w ocenach i radach, dzięki czemu możliwy był nieoceniony wkład w samoocenę, rozwój osobowości i umiejętności zawodowych uczestników warsztatów.

Czyż nie czyni go to niezwyczajnym?