Teatr działań wojennych – zaproszenie do nadsyłania propozycji artykułów do 25 numeru „Performera”

Minął już niemal rok, odkąd rankiem 24 lutego 2022 z przerażeniem i niedowierzaniem przyjmowaliśmy wiadomość, że dosłownie tuż obok nas rozpoczęła się wojna. Obserwujemy ją codziennie, może nawet nieco do niej przywykliśmy. Ale szok związany z faktem, że otwarty konflikt zbrojny nie toczy się w przeszłości lub gdzieś daleko, ale teraz i (niemal) tu – pozostaje. Nie chcemy odwracać oczu od wojny, ale też nie chcemy, by jej okrucieństwo nas oślepiło. Dlatego postanowiliśmy w kolejnym numerze naukowego czasopisma internetowego „Performer” podjąć refleksję nad fenomenem wojny, prowadzoną z właściwej nam perspektywy – badań teatralnych i performatywnych.

Temat „teatr działań wojennych” obejmuje wiele zagadnień. Sam termin pochodzi z wojskowości, ale oczywiście nie do tego znaczenia chcemy się przede wszystkim odwoływać. Interesuje nas specyfika teatralnych ujęć sytuacji konfliktu wojennego, szczególnie w aspekcie prób zrozumienia fenomenu wojny – jej źródeł i skutków, ale też wyzwań, jakie rzuca, wartości, które atakuje, a także tych, które generuje. To przecież właśnie dramat i teatr przez wieki odwoływały się do wojny nie jako do prostej opowieści o walce dobra i zła, ale jako do sytuacji złożonej, wywołującej nieoczywiste reakcje i przynoszącej równie nieoczywiste rezultaty. Od starożytnych Greków (Persowie, Trojanki) przez Szekspira po Sarah Kane – dramat europejski przynosił różnorodne obrazy wojny i usiłował na różne sposoby ją zrozumieć. Współczesny teatr poszerzył tę paletę, ujawniając także w najnowszych polskich przedstawieniach zrealizowanych w reakcji na wojnę w Ukrainie (np. Łaskawe w reżyserii Mai Kleczewskiej) dążenie do zrozumienia także najciemniejszych aspektów „teatru działań wojennych”.

Z drugiej strony określenie to oznacza teatralność i dramatyczność samej wojny. Jej kształt, estetyka, środki wyrazu zmieniały się, ale między retorycznymi przemowami dawnych wodzów, pojedynkami harcowników i hybrydowymi kostiumami zamieniającymi rycerzy w nie-ludzi a dzisiejszymi performansami medialnymi przekształcającymi wojnę w dające się percypować przedstawienie więcej jest podobieństw niż różnic. Teatralność wojny nie wydaje się jej dodatkowym przymiotem, ale cechą immanentną. Na pewno warto się jej uważnie przyjrzeć.

Tytułowy termin dotyczy też inscenizacji walk w postaci rekonstrukcji historycznych oraz różnych form symulacji (od zabawy w żołnierzyki po gry RPG). Obejmuje także echa realnych wojen odzywające się niespodziewanie w tekstach i przedstawieniach pozornie niemających z tematem konfliktu zbrojnego wiele wspólnego (echa dwóch wojen światowych w polskim dramacie i teatrze).

W kolejnym numerze „Performera” chcielibyśmy zaproponować prześledzenie obecności i „pracy” wojny na tych wszystkich polach. Zdajemy sobie sprawę, że temat jest sformułowany szeroko, ale też właśnie na takiej rozległej perspektywie nam zależy. Prosimy więc o nadsyłanie zgłoszeń artykułów, obejmujących także niewymienione wyżej rozumienia tytułowego hasła „Teatr działań wojennych”.

Zapraszamy do nadsyłania propozycji artykułów do 10 marca 2023. O wynikach naboru poinformujemy w ciągu 7 dni roboczych od zakończenia naboru. Propozycje (objętość do 2000 znaków ze spacjami) prosimy przesyłać mailowo na adres: redakcja [at] grotowski [dot] net.

W grafice Barbary Kaczmarek wykorzystano zdjęcie Tobiasza Papuczysa ze spektaklu Trojanki w reżyserii Tadashiego Suzukiego.

Redakcja „Performera”
grotowski.net/performer